Dit artikel stond in de Trouw en het nut van het sealen wordt besproken:
Kinderkiezen afplakken
Bron Trouw
Door Sander Becker
Kinderkiezen afplakken met een beschermend laagje. Nuttig. Maar wie goed poetst, schiet met het zogeheten 'sealen' weinig op.
Ergens tussen ons vijfde en zesde levensjaar sluipt de volwassenheid het lichaam binnen. We krijgen dan onze eerste blijvende kiezen. Vier om precies te zijn: in elk kwadrant één. Deze kiezen sluiten van achteren netjes op het melkgebit aan, zodat we er nog geen oude kiezen uit hoeven te gooien. Het kleine beetje volwassenheid brengt meteen een dilemma met zich mee: moeten we de kwetsbare groeven in de nieuwe kiezen laten 'sealen'? Met een laagje kunsthars plakt de tandarts dan de diepste voren op het kiesoppervlak af. Het dunne, witte, vrijwel onzichtbare vliesje biedt bescherming tegen gaatjes.
Het is maar een kleine ingreep, waar je als kind jarenlang profijt van kunt hebben. Aantrekkelijk, zou je denken. Maar dr. C. van Loveren, hoofddocent preventieve tandheelkunde in het Academisch Centrum voor Tandheelkunde Amsterdam (ACTA), heeft er zijn bedenkingen bij. ,,Sinds het sealen in de jaren negentig populair werd, hebben kinderen nauwelijks minder gaatjes gekregen. Het voegt kennelijk niet zoveel toe.''
Toen de techniek in de jaren zeventig werd uitgevonden, leek het een enorme aanwinst. De deklaagjes, zogeheten sealants, verminderden het aantal gaatjes met tientallen procenten. Maar dat was in de tijd dat mensen hun tanden nog niet zo goed onderhielden en er nog geen fluoride in de tandpasta zat.
Tegenwoordig hebben we wél een goede mondhygiëne, en dus minder kans op gaatjes. Daardoor is het nut van de sealants afgenomen. Hoe recenter de peiling, des te minder er van de mooie cijfers uit de jaren zeventig overblijft. Inmiddels zouden sealants nog maar 30 procent van de gaatjes voorkomen. ,,Is dat nog wel voor iedereen de moeite waard?'', vraagt Van Loveren zich af.
Het nut van sealants wordt ook beperkt doordat veel tandartsen ze te laat aanbrengen. Dit moet eigenlijk gebeuren op het moment vlak na de doorbraak van de grote kiezen, rond het zesde en twaalfde jaar, omdat de kiezen dan het kwetsbaarst zijn. Maar volgens Van Loveren wachten veel tandartsen totdat de kiezen volledig zijn doorgebroken, zodat ze er beter bij kunnen. Helaas hebben de eerste gaatjes zich dan wellicht al gevormd. ,,Een jaar na de doorbraak van kiezen is sealen veel minder zinvol'', vult de tandarts aan. ,,Als tegen die tijd de kiezen nog helemaal gezond zijn, betekent dit dat het kind goed genoeg poetst om zijn gebit te beschermen.''
Overigens brengen sealants ook gevaren met zich mee, waarschuwt Van Loveren. Soms gaan ze bijvoorbeeld lekken. Er kunnen dan bacteriën onder komen, die alsnog een gaatje veroorzaken. Voor een tandarts is dat moeilijk te zien. Uit voorzorg vervangt die het deklaagje geregeld. Het blijft dus niet bij één ingreep.
Een ander risico is dat kinderen er nonchalant van worden. 'Ik hoef niet zo goed te poetsen, want met mijn kiezen kan niks meer gebeuren!' Terwijl alleen de groeven op het oppervlak van de acht grote kiezen beschermd zijn; de rest van het gebit is even kwetsbaar als voorheen.
Toch wil Van Loveren de sealants niet helemaal in de ban doen. Want voor sommige kinderen, vooral in achterstandswijken, kunnen ze wel degelijk nuttig zijn. Het betreft kinderen die van huis uit niet meekrijgen om hun tanden goed te poetsen. Zij vormen de grote risicogroep voor cariës. ,,Maar juist deze categorie bereik je als tandarts niet snel'', zegt Van Loveren. ,,We sealen toch vooral kinderen van welgestelde ouders, bij wie het het minst nodig is.''
Maar zelfs voor 'probleemgevallen' vindt Van Loveren het sealen niet de ideale oplossing. De tandarts voelt er persoonlijk meer voor om de cariës bij de bron aan te pakken: de mond hygiëne. Als kinderen beter poetsen, kunnen ze zelf veel leed voorkomen. Dat blijkt uit onderzoek van Deense tandartsen. Die hebben laten zien dat de tandenborstel het gebit net zo effectief tegen gaatjes beschermt als sealants, mits kinderen en hun ouders goede instructies mee naar huis krijgen. Een borstel en poetsles zijn bovendien een stuk voordeliger dan het aanbrengen en onderhouden van sealants. Eén sealant kost €20,90; voor elke extra sealant tijdens dezelfde behandeling betaal je €11,50.
De voorzitter van de Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde, Heert Zijlstra, erkent dat sealen niet altijd nodig is. Ook beaamt hij dat het vooral wordt gedaan bij kinderen die er de minste behoefte aan hebben. ,,Maar in de praktijk zijn tandartsen er al vrij zuinig mee'', relativeert hij. ,,Slechts 15 procent van de kinderen wordt geseald.''
Bij dat cijfer kun je echter vraagtekens plaatsen. Onderzoekers van TNO Preventie en Gezondheid uit Leiden registreerden onlangs dat Friese kinderen van 15 tot 17 jaar gemiddeld zo'n vier sealants hadden, vier vullingen en één à twee onbehandelde gaatjes. Die cijfers stemmen overeen met gegevens uit andere delen van het land. Het sealen lijkt kortom wel degelijk een zeer vaak uitgevoerde behandeling.
In het Friese onderzoek werd helaas niet gekeken naar het nut van sealants. Wel naar dat van een ander preventief middel: de fluoridebehandeling. Het bleek dat de kinderen die deze behandeling ondergingen, gemiddeld net zoveel vullingen en gaatjes hadden als andere kinderen. Het lijkt er dus sterk op dat ook de fluoridebehandeling in de meeste gevallen overbodig is, al durven de onderzoekers dat nog niet zo hard te stellen.
Van Loveren heeft daar minder moeite mee. ,,Het draait om de vraag hoe ver je wilt gaan met preventie'', redeneert hij. ,,Sommige mensen kiezen voor sealants én een fluoridebehandeling. Om de groeven op het oppervlak van de kiezen te beschermen lijkt dat me sowieso dubbelop. Maar ook als je voor maar een van die twee behandelingen kiest, is het al snel de vraag of de baten opwegen tegen de kosten. Het gaat om tientallen euro's. Daar kun je een hoop andere dingen mee doen."
Kinderkiezen afplakken
Bron Trouw
Door Sander Becker
Kinderkiezen afplakken met een beschermend laagje. Nuttig. Maar wie goed poetst, schiet met het zogeheten 'sealen' weinig op.
Ergens tussen ons vijfde en zesde levensjaar sluipt de volwassenheid het lichaam binnen. We krijgen dan onze eerste blijvende kiezen. Vier om precies te zijn: in elk kwadrant één. Deze kiezen sluiten van achteren netjes op het melkgebit aan, zodat we er nog geen oude kiezen uit hoeven te gooien. Het kleine beetje volwassenheid brengt meteen een dilemma met zich mee: moeten we de kwetsbare groeven in de nieuwe kiezen laten 'sealen'? Met een laagje kunsthars plakt de tandarts dan de diepste voren op het kiesoppervlak af. Het dunne, witte, vrijwel onzichtbare vliesje biedt bescherming tegen gaatjes.
Het is maar een kleine ingreep, waar je als kind jarenlang profijt van kunt hebben. Aantrekkelijk, zou je denken. Maar dr. C. van Loveren, hoofddocent preventieve tandheelkunde in het Academisch Centrum voor Tandheelkunde Amsterdam (ACTA), heeft er zijn bedenkingen bij. ,,Sinds het sealen in de jaren negentig populair werd, hebben kinderen nauwelijks minder gaatjes gekregen. Het voegt kennelijk niet zoveel toe.''
Toen de techniek in de jaren zeventig werd uitgevonden, leek het een enorme aanwinst. De deklaagjes, zogeheten sealants, verminderden het aantal gaatjes met tientallen procenten. Maar dat was in de tijd dat mensen hun tanden nog niet zo goed onderhielden en er nog geen fluoride in de tandpasta zat.
Tegenwoordig hebben we wél een goede mondhygiëne, en dus minder kans op gaatjes. Daardoor is het nut van de sealants afgenomen. Hoe recenter de peiling, des te minder er van de mooie cijfers uit de jaren zeventig overblijft. Inmiddels zouden sealants nog maar 30 procent van de gaatjes voorkomen. ,,Is dat nog wel voor iedereen de moeite waard?'', vraagt Van Loveren zich af.
Het nut van sealants wordt ook beperkt doordat veel tandartsen ze te laat aanbrengen. Dit moet eigenlijk gebeuren op het moment vlak na de doorbraak van de grote kiezen, rond het zesde en twaalfde jaar, omdat de kiezen dan het kwetsbaarst zijn. Maar volgens Van Loveren wachten veel tandartsen totdat de kiezen volledig zijn doorgebroken, zodat ze er beter bij kunnen. Helaas hebben de eerste gaatjes zich dan wellicht al gevormd. ,,Een jaar na de doorbraak van kiezen is sealen veel minder zinvol'', vult de tandarts aan. ,,Als tegen die tijd de kiezen nog helemaal gezond zijn, betekent dit dat het kind goed genoeg poetst om zijn gebit te beschermen.''
Overigens brengen sealants ook gevaren met zich mee, waarschuwt Van Loveren. Soms gaan ze bijvoorbeeld lekken. Er kunnen dan bacteriën onder komen, die alsnog een gaatje veroorzaken. Voor een tandarts is dat moeilijk te zien. Uit voorzorg vervangt die het deklaagje geregeld. Het blijft dus niet bij één ingreep.
Een ander risico is dat kinderen er nonchalant van worden. 'Ik hoef niet zo goed te poetsen, want met mijn kiezen kan niks meer gebeuren!' Terwijl alleen de groeven op het oppervlak van de acht grote kiezen beschermd zijn; de rest van het gebit is even kwetsbaar als voorheen.
Toch wil Van Loveren de sealants niet helemaal in de ban doen. Want voor sommige kinderen, vooral in achterstandswijken, kunnen ze wel degelijk nuttig zijn. Het betreft kinderen die van huis uit niet meekrijgen om hun tanden goed te poetsen. Zij vormen de grote risicogroep voor cariës. ,,Maar juist deze categorie bereik je als tandarts niet snel'', zegt Van Loveren. ,,We sealen toch vooral kinderen van welgestelde ouders, bij wie het het minst nodig is.''
Maar zelfs voor 'probleemgevallen' vindt Van Loveren het sealen niet de ideale oplossing. De tandarts voelt er persoonlijk meer voor om de cariës bij de bron aan te pakken: de mond hygiëne. Als kinderen beter poetsen, kunnen ze zelf veel leed voorkomen. Dat blijkt uit onderzoek van Deense tandartsen. Die hebben laten zien dat de tandenborstel het gebit net zo effectief tegen gaatjes beschermt als sealants, mits kinderen en hun ouders goede instructies mee naar huis krijgen. Een borstel en poetsles zijn bovendien een stuk voordeliger dan het aanbrengen en onderhouden van sealants. Eén sealant kost €20,90; voor elke extra sealant tijdens dezelfde behandeling betaal je €11,50.
De voorzitter van de Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde, Heert Zijlstra, erkent dat sealen niet altijd nodig is. Ook beaamt hij dat het vooral wordt gedaan bij kinderen die er de minste behoefte aan hebben. ,,Maar in de praktijk zijn tandartsen er al vrij zuinig mee'', relativeert hij. ,,Slechts 15 procent van de kinderen wordt geseald.''
Bij dat cijfer kun je echter vraagtekens plaatsen. Onderzoekers van TNO Preventie en Gezondheid uit Leiden registreerden onlangs dat Friese kinderen van 15 tot 17 jaar gemiddeld zo'n vier sealants hadden, vier vullingen en één à twee onbehandelde gaatjes. Die cijfers stemmen overeen met gegevens uit andere delen van het land. Het sealen lijkt kortom wel degelijk een zeer vaak uitgevoerde behandeling.
In het Friese onderzoek werd helaas niet gekeken naar het nut van sealants. Wel naar dat van een ander preventief middel: de fluoridebehandeling. Het bleek dat de kinderen die deze behandeling ondergingen, gemiddeld net zoveel vullingen en gaatjes hadden als andere kinderen. Het lijkt er dus sterk op dat ook de fluoridebehandeling in de meeste gevallen overbodig is, al durven de onderzoekers dat nog niet zo hard te stellen.
Van Loveren heeft daar minder moeite mee. ,,Het draait om de vraag hoe ver je wilt gaan met preventie'', redeneert hij. ,,Sommige mensen kiezen voor sealants én een fluoridebehandeling. Om de groeven op het oppervlak van de kiezen te beschermen lijkt dat me sowieso dubbelop. Maar ook als je voor maar een van die twee behandelingen kiest, is het al snel de vraag of de baten opwegen tegen de kosten. Het gaat om tientallen euro's. Daar kun je een hoop andere dingen mee doen."
Re: Interessant krantenartikel over sealants
Bij mij ene dochter van 10 is wel geseald (die had hele diepe groeven), bij de andere van 9 is niet geseald (waren juist heel vlak).
Maarre...
Dan rijst bij mij meteen de vraag: hoe vaak moet een sealant dan vervangen worden? Want 'geregeld' is een rekbaar begrip...
:smt006 Monique
Maar goed, tandarts maakt toch regelmatig foto's dus zouden gaatjes doe eronder zitten wel naar boven moeten komen..
sealants