KN Opinie De hightech tortuur van de moderne tandarts

Opinie
De hightech tortuur van de moderne tandarts
Het memento mori van een afgebroken kies.
Louis van Overbeek

Soms zit je argeloos een broodje te eten en stijgt er plotseling een onheilspelend gekraak op van tussen je tanden. Het is weer zover: tussen het reeds vermalen brood bevinden zich bij nadere inspectie brokken bruinig tandbeen met daarin stukken metaal; je tong vindt op zijn tast scherpe randen. Kortom, de zwaar geplombeerde, reeds rijkelijk van kronen en bruggen voorziene en door stug volgehouden roken flink vergeelde ‘wal uwer tanden’ behoeft weer vestingwerkzaamheden. Een heel middeleeuws stadsdeel blijkt op instorten te staan.
Was de gang naar de tandarts vanwege de aard van de daar te ondergane behandelingen vroeger al niet iets om verheugd naar uit te zien, met het voortschrijden van tijd, welvaart en techniek heeft diens praktijk zich ontwikkeld tot een regelrecht steriel, high-tech foltercentrum.


Discodreun
Het begint eigenlijk al met de leestafel in de wachtkamer. In de wachtkamer van de traditionele tandarts stond temidden van een rijtje eenvoudige biezen stoelen een sober tafeltje, waarop men steevast het brave trio Arts & Auto, Margriet en Donald Duck kon aantreffen. Sinds de yuppenjaren tachtig echter herinneren op de design tafel van de gerestylede en zich tot tandheelkundig ondernemer ontwikkeld hebbende gebitsverzorger glimmende glossy’s vol dure parfums, sieraden, terreinwagens en villa’s in Toscaanse landschappen aan het verschil tussen de eigen leefwereld van de patiënt en die van diens glamoureuze kiezentrekker. Ook ziet men in de moderne wachtkamer overal folders van de tandgerelateerde commercie.

Zo’n tandheelkundige dinosaurus
Dan de behandelkamer. Tegenwoordig werken tandartsen veel in ‘groepspraktijken’ vol geavanceerde apparaten, waartussen ze zich bewegen als een soort van tandheelkundige maanmannetjes in groene of witte (soms plastic) pakken, bijgestaan door assistentes met een onverwijderbare, aan reclamespotjes herinnerende, glimlach en een dito opgewekt stemgeluid, die een en al ‘positief denken’ uitstralen. Als men een beetje pech heeft, hebben de leden van dit bekkenbeulencollectief het groepskarakter van hun praktijk zelfs zover doorgevoerd, dat geen der tandartsen nog een eigen behandelkamer heeft, maar men gezamenlijk in één enorme ruimte vol rumoer van stemmen, telefoons en jankende boren werkt, waarin bij wijze van odontologische arbeidsvitaminen op de achtergrond onophoudelijk een discodreun klinkt.


Lood in goud
Maar er is meer. Terwijl men vroeger, wanneer men in de tandartsenstoel had plaatsgenomen, tijdens de werkzaamheden van tijd tot tijd in de gelegenheid werd gesteld even zijn onder handen genomen mond te spoelen, raast de dentistendrilboor thans continu door tussen je kiezen en hangt een zuigslang in je mondhoek voortdurend op krachtige wijze het speeksel weg te slurpen, al dan niet bestuurd door de assistente, wier blikken – l’enfer in de vorm van l’autre – je dan ook nog, naast die van haar werkgever, op je gekwelde persoon moet dulden. Spoelen is iets uit lang vervlogen, primitieve, tijden geworden.
Bovendien zít men in de moderne tandartsenpraktijk niet, maar lígt men geheel achterover hulpeloos in de schijnwerper te kijken die van boven op zijn gebit staat gericht, waardoor men slechts zijn ogen kan sluiten. Ooit, yesterday, zag je tijdens de behandeling uit op bijvoorbeeld de rustgevende platanen langs de singel waaraan de toenmalige praktijk was gehuisvest! Deze liggende houding schijnt echter grote voordelen te hebben. Voor de tandarts wel te verstaan. ‘Ergonomische’ voordelen. De tandarts zou immers zijn rug wel eens een beetje kunnen vermoeien terwijl hij bezig is het lood waarmee hij jouw kiezen vult tijdens de behandeling in goud voor hemzelf te veranderen.


Taboe
Gaat de behandeling wat langer duren, dan krijg je onaangekondigd - praten is maar kostbare tijdverspilling voor wie in de stijl der glossy’s wil leven - ook nog een rubberen lap over je mond, die er vervolgens deskundig wordt ingepropt. Dit onderdeel van de moderne tandartsenuitrusting staat bij ingewijden bekend onder naam ‘cofferdam’. Dit is
Ooit zag je uit op de rustgevende platanen langs de singel.
Engels voor ‘kistdam’, hetgeen volgens Van Dale een “tot waterkering dienende dam” is. Wie nog geen last had van paniekaanvallen, ervaart nu wat dat zijn. Zijn ongenoegen over de gang van zaken aan de veroorzaker hiervan kenbaar maken heeft geen zin: meneer de patiënt moet niet zeuren; we leven nu eenmaal niet meer in de steentijd.

De hightech tortuur van de moderne tandarts schijnt een taboeonderwerp te zijn, waarover de Nederlander uit zichzelf niet gemakkelijk begint. Van anderen hoorde ik pas bij nadrukkelijk navragen, dat zij met de handelwijze van hún huidige dentist, die min of meer vergelijkbaar bleek te zijn met die van de mijne, evenmin gelukkig zijn, maar dat de zoektocht naar een meer traditionele kiezentrekker even weinig realistisch is als die naar een paardentram op de elektronische snelweg. Niettemin ben ik van plan toch eens te proberen of ik in mijn omgeving nog ergens zo’n tandheelkundige dinosaurus kan vinden. Binnenkort doe ik verslag van mijn bevindingen. Ondertussen nog wat peinzend over het memento mori van mijn afgebroken kies en verzonken in een lamento om deze ‘ivoren wachter van het maagdarmkanaal’.

Louis van Overbeek is freelance publicist