Tips voor mensen die bang zijn voor de tandarts

Tandartsangst overwinnen: het kan!


Als je bang bent voor de tandarts, weet dan dat je niet de enige bent. Diverse onderzoeken hebben uitgewezen dat maar liefst 80% van de Nederlanders weleens bang is tijdens een behandeling. De meeste mensen blijven ‘netjes’ elk (half)jaar controle komen, maar er is een groep van (naar schatting) tussen de 500.000 en 800.000 mensen in Nederland die extreem bang zijn voor de tandarts. Het zijn jongeren en ouderen, in elke sociale klasse en zowel laag- als hoogopgeleiden. Veel van de mensen die extreem bang zijn voor de tandarts gaan helemaal niet meer naar de tandarts. Het komt ‘even’ niet uit, omdat je het druk hebt, je ‘vergeet’ een nieuwe afspraak te maken, etc. Voor je het weet verstrijken er jaren en de drempel om te gaan wordt steeds hoger. Want omdat je al zo lang niet bent geweest, weet je dat de kans groter is dat er heel wat mis is met je gebit.

Angst kan vaak worden teruggevoerd tot negatieve ervaringen, vaak in de jeugd. De schooltandarts, bijvoorbeeld, wordt vaak als oorzaak genoemd. Ook pijnlijke of negatieve ervaringen bij een tandarts in het (recente) verleden kan aanleiding zijn voor het ontstaan van angst, net als het gevoel hebben de controle te verliezen. Schaamte, onwetendheid en angstaanjagende verhalen van familie, vrienden of in kranten/tijdschriften spelen eveneens een rol bij het ontstaan en in stand houden van tandartsangst.

De tandartsen van nu kijken gelukkig veel meer naar de hele persoon en niet alleen naar het gebit. Veel van hen begrijpen de angst wel degelijk. Daarom is het niet altijd nodig om op zoek te gaan naar een speciale angsttandarts. In extreme gevallen kan men terecht bij een Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde. Dat kan echter alleen met een verwijzing van de eigen tandarts of de huisarts! Tegenwoordig zijn er ook kliniek waar men zich onder narcose kan laten behandelen. Ook een behandeling met lachgas is een mogelijkheid. Hierdoor onderga je de behandeling iets relaxeter terwijl je wel gewoon ‘bij’ bent.

Als je al lang niet bent geweest, is het goed om te bedenken dat tandheelkundige behandelingen niet meer zijn zoals in de tijd van de schooltandarts. Er is sindsdien veel verbeterd, en dit gaat nog steeds door. Er is heel veel mogelijk om het gebit weer in goede conditie te krijgen en vrijwel elke behandeling kan goed verdoofd worden.

Hieronder volgen enkele tips voor mensen met tandartsangst:

* Erken de angst en stop hem niet weg. Neem iemand in vertrouwen (je partner, een goede vriend(in), familielid of collega). Mensen met tandartsangst schamen zich daar vaak voor. Realiseren dat je niet de enige bent die bang is voor de tandarts kan al helpen het ‘taboe’ te doorbreken. Erover praten kan helpen.

* Besef dat je ook over angst heen kunt komen. Angst is aangeleerd en dus kan je het ook afleren.

* Wacht niet tot het moment dat er problemen zijn met je gebit. Starten met het bouwen van een relatie met een tandarts voordat er problemen ontstaan is altijd beter. Het zorgt ervoor dat je minder snel klachten krijgt en mochten er tussen twee controles door toch problemen ontstaan, dan is de drempel om naar een tandarts te gaan veel lager dan wanneer je ook nog naar iemand moet die je niet of nauwelijks kent.

* Zorg dat je een tandarts hebt die goed met angstige patiënten overweg kan. Het is belangrijk dat je je bij hem/haar op je gemak voelt. Ga eventueel op zoek naar een ander als je het gevoel hebt dat jouw tandarts jouw angst niet begrijpt. Zoek een tandarts die aardig is, begrip heeft, geduldig en bekwaam is en zich iedere keer wil inzetten om de behandeling goed te laten verlopen. Vraag aan bekenden (vrienden, familie, buren, collegae) of zij iemand kennen die aan deze omschrijving voldoet.

* Vertel de tandarts dat je bang bent. Als je het niet vertelt, kan hij/zij er ook geen rekening mee houden. Doe dit bij voorkeur voordat je in de stoel plaatsneemt, dat praat vaak iets gemakkelijker. Neem een briefje mee waarop je alles hebt geschreven wat je wilt vertellen of vragen. Zo voorkom je dat je later buitenstaat met het idee dat je nog iets had willen zeggen/vragen. En mocht je niet meer uit je woorden kunnen komen, dan kun hem/haar altijd nog het briefje in de handen drukken.

* Spreek bij het eerste consult af dat er alleen wordt gekeken. Probeer uit te vinden wat voor een persoon de tandarts is en voordat je in de stoel plaatsneemt. Verwacht niet dat de angst (die vaak over een lange periode is opgebouwd) binnen de kortste keren weg is. Zelfvertrouwen moet stap voor stap opgebouwd worden.

* Maak thuis een briefje met alles wat je de tandarts wil zeggen of vragen. Dit geeft je houvast tijdens het gesprek met de tandarts en mocht je door alle emoties niet meer uit je woorden kunnen komen, dan kun je hem/haar altijd nog het briefje geven.

* Neem, als je dat prettig vindt, je partner, familielid of een goede vriend(in) mee om je te steunen.

* Voor een behandeling spreek je met je tandarts een signaal af waarmee je duidelijk maakt dat je even wilt stoppen. Dat kan zijn omdat de behandeling pijn doet en er (meer) verdoving nodig is, maar ook omdat je gewoon een pauze nodig hebt. Het opsteken van een hand is daarbij het meest gebruikte teken. Maak er ook gebruik van en denk niet bij jezelf ‘ach, laat maar; het is waarschijnlijk zo voorbij.’

* Vaak komt angst voort uit onwetendheid. Als dat bij jou zo is, laat de tandarts dan precies uitleggen wat hij/zij gaat doen en waarom. Meepraten over de behandeling geeft een gevoel van controle. Vraag ook of er alternatieven zijn. Op internet is een schat aan informatie te vinden over de verschillende behandelingen. Maak daar zonodig gebruik van.

* Als je bang bent voor een bepaalde behandeling, praat er dan over met je tandarts. Hij is er dan op voorbereid en kan extra tijd nemen en dingen uitleggen. Ben je bang voor pijn? Sta erop dat de tandarts een verdoving geeft!

* Laat je niet bang maken door allerlei verhalen over behandelingen of tandartsen die je hoort of leest. Een forum als deze is geweldig, maar het geeft wel een vertekend beeld. Besef dus goed dat je vrijwel altijd ‘negatieve’ verhalen hoort, juist omdat het niet helemaal goed is gegaan en juist die keren vragen oproepen. Over behandelingen die wel normaal verlopen, hoor/lees je jammer genoeg maar weinig.

* Probeer jezelf te ontspannen als je in de stoel ligt. Haal rustig adem en probeer aan andere (leuke!) dingen te denken. Neem eventueel voor tijdens een behandeling een walkman mee, zodat je afleiding kunt vinden in je favoriete muziek.
Oefen thuis alvast ademhalings- en ontspanningsoefeningen, zodat je precies weet wat jij prettig vindt.

* Er zijn middelen die je kunnen helpen iets rustiger te blijven. Oxazepam bijvoorbeeld, dat op voorschrift (huisarts, in dit geval ook de tandarts) te verkrijgen is. Vrij te verkrijgen zijn middelen op natuurlijke basis, zoals bijv. met valeriaan, maar ook hiervoor geldt: nooit zomaar slikken, ook niet ‘omdat het plantaardig is en dus geen kwaad kan!’

lees ook:angst ontstaan in de jeugd https://www.tandarts.nl/mondzorg/angst/angst-voor-tandarts-ontstaat-tij…