Binnen de mondzorg werken er assistenten, mondhygiënisten, tandtechniekers, tandprothetici en uiteraard tandartsen. Tandartsen kunnen zich differentiëren en specialiseren. Zo zijn er de specialisten (bijvoorbeeld de kaakchirurg) maar daarnaast kennen we ook nog differentiaties.
Specialisaties en differentiaties tandarts
De mondzorg kent twee specialisaties, namelijk de kaakchirurgie en de orthodontie. De kaakchirurg heeft tandheelkunde en geneeskunde gestudeerd. Daarna start de specialisatie die nog eens vier jaar duurt. Om orthodontist te worden moet ook lang gestudeerd worden, namelijk tien jaar. Op deze pagina geven we een overzicht van alle verschillende tandartsen.
- Kaakchirurg;
- Parodontoloog;
- Endodontloog;
- Tandarts - Gnatholoog;
- Tandarts-dormoloog;
- Angsttandarts en gehandicaptenzorg;
- Kindertandarts-pedodontoloog;
- Implantoloog;
- Ouderentandarts (geriatrie-tandarts);
- Restauratief tandarts;
- Biologische tandarts.
- Tandheelkundig Slaapdeskundige of slaaptandarts
Kaakchirurg
De meesten zullen de kaakchirurg kennen van het verwijderen van verstandskiezen en van wortelpuntoperaties. Een kaakchirurg behandelt daarnaast letsels van de beenderen van het aangezicht en de weke delen (huid en slijmvliezen) die er overheen liggen. Voorts behandelt de kaakchirurg de goedaardige en de kwaadaardige gezwellen van de mondholte en de naaste omgeving. Ook behandelt de kaakchirurg aangeboren afwijkingen van het skelet van het aangezicht, zoals schisis (de "hazenlip"). De kaakchirurg is naast tandarts ook arts en kan complexe chirurgische medische ingrepen in b.v. het ziekenhuis uitvoeren.
Vergroeiingen van de beenderen van het aangezicht worden eveneens behandeld door de kaakchirurg, vaak samen met de orthodontist (de "beugeltandarts"). De orthodontist plaatst met een beugel de tanden en kiezen in de goede stand. Soms is het nodig dat de kaakchirurg de kaken in de juiste positie brengt door te opereren. De kaakchirurg kan ook tandvleesoperaties doen en ook implantaten (kunstwortels) in de kaak aanbrengen. Niet alleen de kaakchirurg kan operaties doen. Tandartsen kunnen dit vaak ook, maar niet elke tandarts doet dat. Een tandarts moet zich daarin bekwaam genoeg voelen om de eenvoudigere operaties te doen. Ook zijn er tandartsen die eenvoudige orthodontie doen. Tandartsen die eenvoudige operaties doen en/of orthodontie mogen zich echter geen kaakchirurg of orthodontist noemen.
Parodontoloog
Parodontoloog is geen beschermde titel, dus iedereen mag zich zo noemen. Wel bestaat er een verenigingsregister waar een parodontoloog zich kan laten registeren. Een Parodontoloog NVvP of Parodontoloog erkend NVvP is een tandarts die na het voltooien van de studie tandheelkunde een aantal jaren als tandarts heeft gewerkt en daarna een post-academische opleiding in de parodontologie heeft afgerond.
Dit is tegenwoordig minimaal een driejarige full-time opleiding aan de universiteit waarbij ook zelfstandig wetenschappelijk onderzoek verricht wordt waardoor men getraind is in het bijhouden en kritisch volgen van de wetenschappelijke literatuur. Een parodontoloog is een tandarts die expert is op gebied van de omgeving, het fundament of de verankering van het gebit. Kort gezegd is dit het tandvlees en het kaakbot om de tanden en kiezen. Een parodontoloog werkt vaak samen met mondhygiënisten. De parodontoloog krijgt patiënten op verwijzing van de tandarts of mondhygiënist.
Endodontoloog
Ook de endodontoloog krijgt patiënten verwijzingen van de tandarts. Een endodontoloog voert complexe wortelkanaalbehandelingen uit. Hij richt zich ook op het uitvoeren van een tweede wortelkanaalbehandeling van een tand of kies die na een eerdere behandeling niet geheel genezen is. Een endodontoloog weet dus alles over de tandzenuw, de wortelpunt en de weefsels daar omheen. De opleiding tot endodontoloog duurt drie jaar fulltime na de voltooiing van de studie tandheelkunde. Daarna kan men een erkent NVeE endodontoloog (Nederlandse Vereniging voor Endodontologie) worden.
Tandarts - Gnatholoog
De postinitiële Masteropleiding in Oral Health Sciences (OHS) profiel Orofaciale Pijn en Disfunctie biedt verdieping in het klinische en wetenschappelijke onderwijs gericht op alle aspecten van, en gerelateerd aan de tandheelkundige discipline Gnathologie. Tandartsen worden opgeleid in de diagnostiek en behandeling van temporomandibulaire disfunctie. Het betreft de diagnose en behandeling van pijn en problemen met kauwen. Ook gaat de studie over orofaciale pijn. Dit gaat over pijn in de mond en het (aan)gezicht. Daarnaast richt de tandarts-gnatholoog zich op de diagnostiek en behandeling van slaapstoornissen gerelateerd aan het kauwstelsel (bijvoorbeeld tandenknarsen en slaapapneu) en de tandheelkundige gevolgen (bijvoorbeeld gebitsslijtage).
Bovendien verkrijgen de tandartsen basiskennis in medische disciplines met raakvlakken met de gnathologie, bijvoorbeeld fysiotherapie, reumatologie, neurologie en psychologie. De opleiding bestaat uit drie jaar van intensieve training. De opleiding leidt tot de titel 'tandarts gnatholoog' en is geaccrediteerd door de Nederlandse Vereniging voor Gnathologie en Prothetische Tandheelkunde (NVGPT). De opleiding beoogt ook erkenning door de European Academy for Craniomandibular Disorders (EACD).
Een bijdrage van Ginger Bousché, Tandarts in opleiding tot gnatholoog
Tandarts-dormoloog
Een tandarts-dormoloog kan geaccrediteerd worden door de Nederlandse Vereniging voor Tandheelkundige Slaapgeneeskunde (NVTS). Dit is een wetenschappelijke vereniging van tandheelkundige zorgverleners die zich bezig houdt met het bevorderen en verbreiden van de kennis der tandheelkundige slaapgeneeskunde. De nadruk ligt op het delen van kennis van snurk- en/of apneuklachten en de behandeling hiervan door middel van een mandibulair repositie apparaat (MRA).
Angsttandarts en gehandicaptenzorg
Als mondzorg een puzzel is, kan de angsttandarts in beeld komen. De Vereniging tot Bevordering der Tandheelkundige Gezondheidszorg voor Gehandicapten (VBTGG) heeft als doelstelling “het bevorderen van de tandheelkundige gezondheidszorg voor mensen met een beperking”. Daarnaast maakt zij zich ook sterk voor de toegankelijkheid van de tandheelkunde voor mensen met een extreme angst voor tandheelkundige behandelingen en andere bijzondere zorggroepen. Er zijn tandartsen voor mensen met een verstandelijke beperking.
Zij hebben een speciale postdoctorale opleiding gevolgd om mensen met een verstandelijke beperking zo goed mogelijk te kunnen behandelen of hebben in ieder geval affiniteit met de doelgroep. Zij zijn bekend met de verschillende ontwikkelingsniveaus en de gevolgen hiervan. Zij zijn in staat ook bij mensen met een verstandelijke beperking een angstbehandeling te geven en op hun niveau te communiceren. Zij nemen zoveel tijd als nodig voor de behandelingen.
Kindertandarts - pedodontoloog
Pedodontologie is de tandheelkundige behandeling (=odontologie) van kinderen (=pedo), oftewel de kindertandheelkunde. Kinderen vereisen een speciale aanpak. De psychologische aanpak is dus totaal verschillend ten opzichte van volwassenen. Anderzijds vereist kindertandheelkunde speciale technieken. Om kindertandarts te worden volgt men na de tandheelkunde studie de driejarige fulltime kindertandheelkunde opleiding. Ook deze tak heeft een eigen vereniging: De NVvK en is een afkorting voor Nederlandse Vereniging voor Kindertandheelkunde.
Implantoloog
Sinds 2002 is het in Nederland mogelijk om als tandarts of specialist mondziekten en kaakchirurgie met specifieke kennis en klinische vaardigheden op het gebied van de orale implantologie, door de Nederlandse Vereniging voor Orale Implantologie (NVOI) te worden aangemerkt en geregistreerd als erkend implantoloog. De implantoloog plaatst kunstwortels in het bot als de natuurlijke tand verloren is gegaan. Deze implantaten hebben veel nazorg nodig en daarbij wordt vaak samengewerkt met een mondhygiënist.
Ouderentandarts (geriatrie tandarts)
De tandarts-geriatrie heeft zich gespecialiseerd in mondzorg voor ouderen. Hij heeft hiervoor een tweejarige opleiding gevolgd. De naam geriatrie komt van het Griekse geron, dat "oudere" betekent, en iatros, dat "arts" betekent. De tandarts-geriatrie is er dan ook gespecialiseerd in de mondzorg voor de kwetsbare oudere. Kwetsbare ouderen worden ook wel de ‘geriatrische patiënt’ genoemd. Dit zijn mensen op een hogere leeftijd met een complex ziektebeeld als gevolg van een combinatie van lichamelijke, geestelijke en/of sociale problemen. Hierdoor ondervinden zij belemmeringen in het zelfstandig functioneren in het dagelijks leven en een afname in kwaliteit van leven. Hierdoor kan de mondgezondheid van de geriatrische patiënt veranderen.
Restauratief tandarts
De 'huistandarts' wordt bij de optimale praktijkvoering steeds verder ondersteund door gedifferentieerde vakgebieden (specialisaties). Voor de ingewikkelde patiëntenzorg waarbij binnen één patiënt meerdere problemen zijn, kan een patiënt verwezen worden naar een Restauratief Tandarts (NVVRT geaccrediteerd). De Restauratief Tandarts heeft, na de opleiding Tandheelkunde, een langdurig opleidingstraject gevolgd om deze complexe problemen in en om de mond gestructureerd in kaart te brengen, een gedegen zorgplan op te stellen, de verschillende deel behandelingen te coördineren, uit te voeren en/of te begeleiden. Door de complexiteit van het probleem zijn er vaak meerdere differentiaties bij betrokken. Meer informatie over deze differentiatie of de verwijsmogelijkheden bij u in de buurt kunt u vinden op www.NVVRT.nl.
bijdrage van Michiel Lieshout, restauratief tandarts
Tandheelkundig Slaapdeskundige of slaaptantarts
Na de opleiding tot tandarts hebben de tandheelkundig slaapgeneeskundigen zich gespecialiseerd op het gebied van orale tandheelkundige slaapgeneeskunde. De ook wel MRA-tandarts genoemd, is gespecialiseerd in snurk- en apneuklachten én de behandeling hiervan met een mandibulair repositie apparaat (MRA); een anti-snurkbeugel.
Een lijst van alle geaccrediteerde Tandheelkundig Slaapdeskundigen (slaap tandartsen) vindt u op de website van de NVTS (Nederlandse Vereniging voor Tandheelkundige Slaapgeneeskunde) of zoek op de homepage op locatie en selecteer de specialisatie 'snurken'.
