Mondzorg in de palliatieve- en terminale levensfase
Palliatief en terminaal, wat is het verschil?
Palliatieve fase
Dit is de levensfase wanneer genezen niet meer mogelijk is. In deze fase is er vaak sprake van ‘symptoomlast’ oftewel fysieke klachten als vermoeidheid, zwakte, verlies van eetlust, pijn, kortademigheid, benauwdheid, slaapproblemen, hoesten en gebrek aan energie. De symptoomlast neemt toe naarmate de ziekte vordert. Ook de psychische belasting kan groot zijn en deze is per persoon verschillend. In deze fase spreekt de arts met de patiënt en familie een comfortbeleid af om de symptomen zo veel mogelijk te bestrijden. Deze fase kan een paar weken tot vele maanden en zelfs jaren duren.
Mondzorg in de palliatieve fase
Tijdens de palliatieve fase blijft de mondzorg van groot belang voor conditie, weerstand en comfort.
We weten dat er een wisselwerking is tussen de algemene gezondheidssituatie en de mondgezondheid. Ook medicatie en behandelingen kunnen de mondgezondheid negatief beïnvloeden. Er is meer risico op ontstekingen in de mond en pijnklachten. Daarnaast is comfort en eigenwaarde door een gezonde frisse mond en adem een toegevoegde kwaliteit van leven. Ook in contact met mensen is het fijn een frisse adem te hebben. Mondgeur kan de contacten verstoren en juist nu heb je meer dan ooit een arm om je heen nodig.
De tandarts kan je advies op maat geven en begeleiden in deze fase.
Terminale fase
Dit is de stervensfase die direct voorafgaat aan het overlijden. De persoon zal naar verwachting binnen enkele dagen overlijden.
Hier is de zorg gericht op het verlichten van symptomen zoals hierboven beschreven en een zo comfortabele- en respectvolle weg naar het moment van afscheid.
Mondzorg in de terminale fase
Tijdens de terminale fase gaat het om comfort, respect en waardigheid.
Een frisse mondgeur kan helpen bij een goede laatste herinnering voor de naasten. Veel mensen zijn dan graag dicht bij elkaar. In de terminale fase is het bestrijden van een slechte adem dan ook van groot belang.
Comfort biedt je door te zorgen dat de mond en tong schoon is en vochtig blijft. Vaak kan of wil iemand niet meer drinken en bij het ademen door de mond of verminderde speekselproductie kan de mond en tong pijnlijk uitdrogen. Voorzichtig met een vochtig gaasje met bijvoorbeeld (koud) water, lauwe kamillethee of mild fris mondwater de mond reinigen. Een speciale gel of spray voor droge mond houdt de mond voor enige tijd vochtig. De lippen regelmatig invetten met vaseline of een andere lippenbalsem biedt comfort. Soms kan een waterijsje verlichting bieden.
Het vaak en langdurig in de mond van de stervende bezig zijn moet voorkomen worden, dat is zeer belastend. Dus zorg voor de juiste producten en handel zacht en doeltreffend. Hierbij opgemerkt dat een mondspray minder belastend is dan een gel die nog moet worden verdeeld in de mond.
Gels en spray zijn verkrijgbaar bij apotheek en de betere drogist. Een spray (b.v. Hydral) kan prettiger zijn omdat deze verdeeld over het slijmvlies zonder in de mond te hoeven komen. Gels zijn verkrijgbaar onder merken Biotene, Hydral en Xeros.
Een gebitsprothese is in deze fase vaak belastend, er kan sprake zijn van pijn in de mond door een slecht zittende gebitsprothese die dan ook, tenzij de persoon het wil blijven dragen, wordt verwijderd in deze fase, het gaat tenslotte om comfort. Na het overlijden wordt het gebit meestal in de mond teruggeplaatst.
