Blootliggend tandbeen (dentine) kan o.a. ontstaan door terugtrekkend tandvlees of door tandslijtage van het bedekkende glazuur. De wortels van de tanden en kiezen zijn niet bedekt met glazuur, het tandbeen is echter over het algemeen wel bedekt en beschermd door de omringende steunweefsels zoals het tandvlees.
Blootliggend tandbeen
Mocht het tandvlees zich terugtrekken dan komt het tandbeen van de wortels bloot te liggen, waardoor de tanden en kiezen gevoelig kunnen worden. In de bovenstaande afbeelding is blootliggend tandbeen te zien, ontstaan na terugtrekken van het tandvlees door te hard poetsen. Doordat het tandbeen zachter is dan glazuur is het ook nog gedeeltelijk weggepoetst, zoals te zien is aan de ontstane kuiltjes. Terugtrekken van het tandvlees komt ook vaak voor als ontstoken tandvlees weer gezond is geworden na een parodontologische behandeling, lees hier meer over op deze site bij de informatie over dit onderwerp.
Erosie
Door tandslijtage kan de glazuurlaag van de tanden en kiezen verdwijnen waardoor het tandbeen bloot komt te liggen. Tandslijtage kan op verschillende manieren ontstaan. Een bekende oorzaak is door inwerking van zuren (erosie), bijv. door zure dranken en spijzen of maagzuur. Door knarsen en klemmen kan het glazuur ook slijten (attritie) en tevens is het mogelijk om met voorwerpen tandslijtage teweeg te brengen (abrasie); denk o.a. hierbij aan te hard poetsen met een tandenborstel, gebruik van schurende tandpasta's (smokers). Natuurlijk zijn er meer mogelijkheden waarom tandbeen bloot komt te liggen, bijvoorbeeld door een uitgevallen vulling of een aangeboren (erfelijke) afwijking waarbij de structuur van het glazuur niet goed wordt aangelegd.
Tandbeen (ook wel dentine genoemd), is minder hard en heeft een minder dichte structuur dan glazuur. Het tandbeen bevat veel minder kristallen dan het glazuur en is voornamelijk opgebouwd uit bindweefsel. In het tandbeen bevinden zich veel kleine kanaaltjes, tubuli genaamd, welke richting de pulpa lopen. Deze tubuli zijn te zien in de bovenstaande afbeelding, gemaakt m.b.v. een electronenmicrosscoop. De zenuwvezels in de pulpa kunnen via deze kanaaltjes geprikkeld worden door bijv. aanraking, koude, warmte en/of zoet.
Een wortelkanaalbehandeling is zelden noodzakelijk om de gevoeligheid van blootliggend tandbeen te behandelen. Afhankelijk van de oorzaak van het blootliggende tandbeen zal geprobeerd moeten worden om verder blootliggen of tandslijtage te voorkomen. Ter bestrijding van de gevoelige tandhalzen en/of blootliggend worteloppervlak kan de tandarts speciale lakjes appliceren op het tandbeen, welke de tubuli moeten dichten en de gevoeligheid verminderen. De meeste tandpasta's voor gevoelige tandhalzen zijn gebaseerd op ongeveer hetzelfde principe en kunnen de gevoeligheid verminderen. Door te zoeken op het forum op bijvoorbeeld het onderwerp 'tandhalzen' kunnen lotgenoten met gevoelige tanden gevonden worden.