Probiotica voor een gezonde mond

Mythe of realiteit?

Het menselijk lichaam

Het lichaam is een ingewikkelde chemische fabriek waar alle processen met elkaar in verbinding staan. En al die processen zijn weer van elkaar afhankelijk om een lichaam sterk en gezondheid te houden of te krijgen. 

Zo spelen micro-organisme zoals bacteriën ook een belangrijke rol te goede maar ook kunnen bacteriën een slechte invloed hebben op je gezondheid.  Het menselijk lichaam bevat zo’n 1,5 kilo aan bacteriën die hun “goede werk” doen.  De goede bacteriën hebben we nodig maar de “slechte” bacteriën veroorzaken problemen zoals ontstekingen in het lichaam, de mond, geïnfecteerde wonden, puisten etc..

De mond

Tandheelkundigen zijn tot op heden gericht op het reduceren (weghalen) van aanwezige bacteriën in de mond.  De mond is een ideale plaats voor de groei en ontwikkeling van bacteriën. Er is in de mond altijd vocht (speeksel), warmte en voeding voor de bacteriën aanwezig.  Een mooiere plek om te leven en zich te vermenigvuldigen is er niet. En dat kunnen bacteriën razendsnel. [bacterien-welke-soorten-en-hoe-en-wat-ze-doen].

Bacteriën verwijderen

De tandarts en mondhygiënist benadrukken in hun adviezen de afgelopen 100 jaar om “goed te poetsten om tandplak (= bacterie laag) te verwijderen zodat alle elementen stuk voor stuk gepoetst worden.

Dat is met de komst van de elektrische tandenborstel en diverse interdentale producten als ragers, stokers en floss verder geïntensiveerd. Het mechanisch reinigen (borstelen en poetsen geeft de grootste bijdrage.  Chemische reinigingen zoals tandpasta’s helpen over het algemeen een beetje tenzij het een speciale tandpasta betreft.

Inmiddels is er steeds meer bekent over de relatie tussen slechte mondverzorging en de grotere kans op medische en gezondheid complicaties zoals een verhoogde kans op:

• Dementie
• Hart en vaatziekten
• Hogebloeddruk
• Diabetes Type 2
• Zwangerschaps complicaties
• Ziekte van Crohn
• Kanker

Ook verergering van de symtomen van een chronische ziekte zijn in onderzoeken gerelateerd aan ontstekingen in het tandvlees (gingivitis) of kaakbot (parodontitis). Alle reden dus om je mond in optimale gezondheid te houden. 

De relatie is te verklaren doordat langdurig hoeveelheden van bepaalde type bacteriën via de mond in ons lichaam terecht komen en zo ook in de bloedbaan. 

Wereldwijd is er veel onderzoek gaande over de relatie tussen de bacteriën in de mond en de algehele gezondheid, het ontstaan van ziekten en de invloed op chronische zieken. 

Met andere woorden; Goede mondzorg is een basisvoorwaarde om het lichaam gezond te houden of te krijgen. 

Ook is bekend dat het verwijderen van alle bacteriën geen positief effect heeft. Na een behandeling met antibiotica is de maag en darmen van slag omdat de noodzakelijke goede bacteriën grotendeels gedood zijn, de darmflora is uit balans. Chloorhexidine dat tot op heden het standaard mondspoelmiddel is bij ontstekingen in de mond, dood effectief alle bacteriën. En lost zo “kortstondig” een probleem van een ontsteking op. Een nieuwe “gezonde” bacteriën cultuur in de mond moet vervolgens de rest doen. Die nieuwe gezonde bacteriën kunnen we toevoegen in de vorm van een probiotica, of te wel “goede bacteriën. 

Wat is probiotica?

Probiotica zijn levende microben (micro-organismen alleen zichtbaar met microscoop), of als voedselingrediënten die levende microben bevatten, die de gezondheid gunstig beïnvloeden wanneer ze in voldoende aantallen worden gebruikt. Het zijn dus levende micro-organismen. Probiotische effecten zijn stamspecifiek wat betekent dat de gezondheidsvoordelen niet voor alle probiotica stammen gelijk zijn. 

Drankjes en Yoghurts

Traditioneel worden probiotica geassocieerd met de gezondheid van de darmen en de meeste klinische belangstelling is gericht op de preventie of behandeling van maag- darminfecties en ziekten. In het afgelopen decennium zijn er een toenemend aantal gezondheidseffecten van probiotische bacteriën gemeld, waaronder verbetering van het immuunsysteem.  Onderzoek liet ook zien dat bij behandeling en ter preventie van luchtweginfecties en allergieën goede resultaten zijn geboekt. Hetzelfde resultaat werd gezien bij atopische (overgevoeligheid) ziekten bij zuigelingen. Verschillende onderzoekers hebben ook probiotica voorgeschreven voor orale gezondheidsdoeleinden. Er wordt momenteel wereldwijd veel onderzoek gedaan naar orale probiotica. Interessant is dat probiotica ook werd ingezet om de levensduur van stemprothesen te verlengen door ongewenste microben hiermee te remmen. 

Inmiddels weten we veel over probiotica en de gezondheidsvoordelen voor de darmflora. In veel gevallen wordt bij een antibioticakuur ook het gebruik van een yoghurtdrankje met probiotica geadviseerd om de darmflora cultuur zo snel mogelijk weer op gang te krijgen. 

Als je bedenkt dat de spijsvertering in de mond begint met kauwen onder invloed van enzymen en in je speeksel en dat bacteriën in je speeksel voorkomen dan is de link van darmflora naar mondflora eenvoudig te maken. 

Wanneer de mond- en darmflora in balans zijn kan je lichaam voedingsstoffen uit voeding optimaal opnemen. Je hebt dus niet alleen invloed op je gezondheid door de keuze van voeding maar ook door te zorgen voor een goede mond- en darmflora voor een goede weerstand. En dan hebben we het nog niet eens over de balans in beweging, rust, ontspanning, slaapkwaliteit want de gevolgen van stress zijn net zo van invloed op al die  lichamelijke processen en dus de algehele gezondheid.

Next step in Tandheelkunde?

Binnen de wereld van de tandheelkunde is orale probiotica nog relatief onbekend. Orale probiotica die je mondgezondheid sterk kan verbeteren wordt nog weinig voorgeschreven. Het is een ontwikkeling die zeker voortgang zal gaan vinden. In de complementaire tandzorg (b.v. door een biologische tandarts) wordt inmiddels meer aandacht hieraan besteedt door de holistische kijk op de mondgezondheid. De mond is tenslotte onderdeel van het lichaam en niet een op zichzelf staand iets. 

Het idee achter het toedienen en gebruik van probiotica zit hem in het toedienen van “gezonde bacteriën” waar door er een balans tussen goede en slechte bacteriën gecreëerd zou moeten gaan worden. 

Simple gezegd “De goede houden de slechte onder de duim”.

Eigenlijk dus wel revolutionair om daar waar het altijd ging om alleen “slechte” bacteriën te verwijderen er nu ook het inzicht is om “goede bacteriën” toe te voegen voor die zo belangrijke balans en daarmee het herstel na de behandeling. 

Wat kan je zelf doen?

• Door een goede mondhygiëne help je het reduceren van het aantal bacteriën in je mond. Dit kan door twee keer daags goed te poetsen, interdentaal (tussen je tanden en kiezen) met een rager, stoker of monddouche voedingsresten en plak te verwijderen en het gebruik van de tongschraper om de mond te reinigen. 
• Onder invloed van te veel suikers en snelle koolhydraten en te weinig gezonde vetten kunnen aanwezige bacteriën pathogeen (slecht) worden. Simpel gezegd; wanneer je veel groenten eet, doe je probiotica een plezier; eet je veel suiker, dan maak je je pathogene bacteriën gelukkig. Dus ondanks het feit dat je je mondhygiëne goed op orde hebt en is je voeding onvolwaardig, dan is de verdeling tussen je goede en slechte bacteriën ook onvolwaardig. Kies voor onbewerkte natuurlijke voeding en voldoende gezonde vetten en eet weinig snelle koolhydraten, suikers en slechte vetten. Probiotische voeding zoals bijvoorbeeld gefermenteerde zuivel (yoghurt) met toegevoegde bacterieculturen, gefermenteerde voeding (zuurkool, augurken, tempeh, kimchi etc.) hebben een gunstige invloed op je mond- en darmflora. Het is afhankelijk van de soort bacterie of deze meer gunstig effect heeft op de mond- of darmflora. 
• Verminder stress in je leven. Stress veroorzaakt een hormonale disbalans waardoor het natuurlijke beschermingsmechanisme in de mond verzwakt en daarmee een verstoring veroorzaakt tussen de goede een de slechte bacteriën. 
• Neem zo nodig een goede (orale) probiotica.

Diabetes en obesitas ten gevolge verstoorde darmflora door keizersnede 

Er is een relatie is tussen het ontwikkelen van diabetes en obesitas en hoe je ter wereld bent gekomen. De ‘enting’ van probiotica vindt namelijk al plaats bij de geboorte via het geboortekanaal. Bij een keizersnede mis je direct al belangrijke probiotica in je darmen en tijdens de eerste levensjaren is er een minder divers darmflora en minder allergie-onderdrukkende immuuncellen dan bij kinderen die via de natuurlijke weg ter wereld zijn gekomen.

Dat verklaart mogelijk een verhoogde kans op allergieën. Die conclusie trekken Zweedse onderzoekers na een onderzoek waar ze ontlasting en bloed onderzochten van pasgeborenen. Ze deden dit één week en één, drie, zes en 24 maanden na de geboorte.

De keizersnedekinderen hadden een significant minder diverse darmflora bij alle meetpunten. Vooral het aantal soorten van de Bacteroïdes bacteriesoort

was lager. Dit zijn de nuttige bacteriën die vooral koolhydraten afbreken. Verder bleek dat deze kinderen ook minder signaalstoffen in hun bloed hadden van zogeheten T-helpercellen van het type 2, die allergische reacties onderdrukken. Voordat kinderen ter wereld komen, zijn hun darmen nog bacterievrij. Wanneer ze geboren worden, krijgen ze onderweg bacteriën binnen uit de vagina en de darmen van hun moeder. Die bacteriën nestelen zich vervolgens in de darmen van de pasgeborene. Bij kinderen die geboren worden via een keizersnede, zijn het vooral huidbacteriën die in eerste instantie de darm bevolken.

We gaan er dieper op in.

De meest gebruikte probiotische bacteriestammen behoren tot de geslachten Lactobacillus en Bifidobacterium. Deze bacteriële geslachten worden beschouwd als een onderdeel van de normale menselijke microben. Er is geen soort gevonden die specifiek is alleen voor de mondholte. Sommige soorten worden daarentegen aangetroffen in zowel orale (mond)- als fecale (ontlasting) monsters. 

Cultuurstudies suggereren dat bifidobacteriën behoren tot de eerste anaëroben bacteriën in de mondholte. (Anaëroben bacterien groeien zonder zuurstof, kunnen zelfs gedood worden door zuurstof. Vele ontstekingsbacteriën zijn anaeroob) 

Zowel lactobacilli als bifidobacteriën worden aangetroffen in moedermelk, wat erop wijst dat de mondholte vroegtijdig aan deze bacteriën wordt blootgesteld. Interessant is ook dat het gebruik van sommige probiotische stammen door de moeder de samenstelling van moedermelk lijkt te beïnvloeden.

Lactobacilli en bifidobacteriën worden over het algemeen als veilig beschouwd. Ze worden ook gevonden in gefermenteerde voedingsmiddelen (zuurkool, augurken, tempeh, kimchi etc.) en deze zure voedingsmiddelen worden in verband gebracht met gezondheidsvoordelen. In de ‘Blue Zones’, gebieden waar mensen ouder worden dan gemiddeld zoals Sardienë (Italië), Okinawa (Japan) en Ikaria (Griekenland) zijn gefermenteerde voedingsmiddelen een vast onderdeel van het voedingspatroon. 

Probiotische lactobacillen en bifidobacteriën-geslachten zijn de meest gebruikte stammen in verschillende probiotische producten als supplementen, (gefermenteerde) yoghurt en zuiveldrankjes. (b.v. Actimel, Yakult en Activa)

Welke bacteriën stammen?

In de afgelopen jaren hebben verschillende onderzoekers gesuggereerd dat probiotische bacteriën die oorspronkelijk voor de darmgezondheid waren bedoeld, ook gunstig zouden kunnen zijn voor de mondgezondheid. 

Verschillende studies suggereren dat consumptie van producten die probiotische lactobacillen of bifidobacteriën bevatten, het aantal Streptokokken mutans (een anaerobe bacterie zoals eerder beschreven) in speeksel zou kunnen verminderen. En dat is een belangrijke ontdekking want de Streptokok mutans is de voornaamste bacterie in tandplak die cariës (gaatjes) veroorzaakt. Naast probiotische behandelingen kunnen ook behandelingen met actief zuurstof worden ingezet bij de behandeling van anaerobe bacteriën. LEES Mondspoelmiddelen op basis van Actieve zuurstof.

Omdat bacteriën ook hun omgeving kunnen beïnvloeden zijn er lopende onderzoeken over de invloed van de bacteriën in tandplak. Ten slotte, net zoals er ziekmakende bacteriesoorten zijn die worden geassocieerd met mondziekten, zijn er ook probiotica bacteriën die zouden kunnen worden geassocieerd met gezondheidsvoordelen voor de mondgezondheid. 

De allereerste onderzoeken naar het gebruik van probiotica voor het verbeteren van de mondgezondheid waren voor de behandeling van parodontale ontstekingen. 

Patiënten met verschillende parodontale aandoeningen, gingivitis, parodontitis en gingivitis tijdens de zwangerschap werden lokaal behandeld met de L. acidophilus-stam. Bij vrijwel elke patiënt werd een aanzienlijk herstel gemeld. 

Halitose (onfrisse mondgeur) is geen ziekte maar een ongemak, hoewel sommige mondziekten, waaronder parodontitis, de onderliggende oorzaak kunnen zijn; in ongeveer 90% van de gevallen ligt de oorsprong in de mondholte

Voor de relatie tot mond aandoeningen en of gezondheid is 1 bedrijf erg actief middels wetenschappelijke onderzoeken.  Andere merken of middelen gebruiken andere stammen micro-organisme waarvan niet of nauwelijks wetenschappelijk is aangetoond dat deze een positieve werking op de “gezondheid” van tanden en kiezen en mondweefsel hebben. 

Een Zweeds bedrijf (BioGaia) gebruikt ander type probiotica stammen. Lactobacillus Reuteri. Hierom trend is inmiddels redelijk veel onderzoek gedaan in relatie tot verschillende probleemgebieden in de mond. 

Hieronder hebben we een aantal samengevat. Via de links zijn gepubliceerde onderzoeken te raadplegen. 

 

Samenvattingen van gevonden onderzoeken van Lactobacillus reuteri Prodentis

Ince G Gürsoy H, Ipçi SD, Cakar G, Emekli-Alturfan E, Yilmaz S

Klinische en biochemische evaluatie van Lactobacillus reuteri als adjuvanstherapie naast-niet chirugische parodontale therapie, bij chronische parodondities. 

De conclusie van de stuik geeft aan dat het gebruik van tabletten met Lactobacillus reuteri Prodentis een nuttige aanvulling vormen bij matig diepe pockets bij patiënten met chronische parodonditis. 

 

E. Kraft-Bodi, M.R. Jørgensen, M.K.Keller, C. Kragelund, S. Twetman.

Effect van probiotische bacteriën op orale Candida bij ouderen met een broze gezondheid.

Conclusie: Significante afname van Candida (schimmels) bij de onderzoeksgroep.

 

U. Schlagenhauf, L Jakob, M. Eigenthaler, S. Segerer, Y. Jockel-Schneider, M. Rehn

Regelmatige inname van Lactobacillus reuterie- bevattende tabletten vermindert zwangerschapsgingivitus: een RCT

Conclusie: het regelmatig innemen van L. Reuteri tabletten kan een waardevolle aanvulling zijn op de regulering van met zwangerschap in verband gebrachte gingivitus. 

 

M. Tekçe, G. Ince, H. Gürsoy, S.D. Ipçi, G, Cakar, T. Kadir, S. Ylimaz.

Klinische en microbiologische effecten van probiotische tabletten in de behandeling van Chronische parodontitis: een 1 jaar durend follow-Up onderzoek. 

Conclusie: Lactobacillus Reuteri bevattende tabletten vormen een nuttige aanvulling voor wat betreft de vertraging van her-kolonisatie en verbetering van Klinische uitkomsten van chronische parodontitis. 

 

Prof. Dr. W. Teughels; A.Durokan. O.Ozcelik, M. Pauwels, M Quirynen, MC Haytac. 

Klinische en microbiologishce effecten van Lacotobacillus reuteri-probiotica bij de behandeling van chronische parodontitis. 

Conclusie: Orale toediening van Lactobacillus reuteri Prodentis-zuigtabletten kan een nuttige aanvulling zijn bij patiënten met chronische parodontitis.

 

MR Vivekananda, KL. Vandana, KG. Bhat.

Effect van het probioticum Lacotobacilli Reuteri Prodentis bij de behandeling van Parodontale aandoening: een voorlopig gerandonmiseerd klinisch onderzoek.

Conclusie:  Dit onderzoek bevestigt de plakremmende, ontstekingsremmende en microbiële effecten van Lactobacillus reuteri. 

 

 

SAMENVATTING EN CONCLUSIES

 

Wetenschappelijk onderzoek

In Nederland zijn de volgende orale probiotica producten verkrijgbaar; 

GUM Perio Balance, ten miste 13 onderzoeken waarvan 5 gepubliceerd in dentale vakbladen. 

Probio Oral (Bonusan) waarvan geen onderzoeken bekend

Plusbiotics waarvan geen onderzoeken bekend

 

Bronnen o.a.: Laura KLuyver (orthomoleculaire therapeut), Ronald Muts (tandarts),

BlueM, Artikel van Jop de Vrieze voor Nu.nl en NCBI.

BioGaia Zweden.  

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2897872/