Langdurig inslikken van tandpasta, heeft dit gevolgen?
Soms krijgt het platform een vraag die niet zomaar beantwoord kan worden. Gelukkig hebben we een team professionals die (vrijwillig) meewerken aan de informatie op Tandarts.nl. Onderstaande vraag hebben we voorgelegd aan een student tandheelkunde, een biologische tandarts, een natuurgeneeskundige en daarnaast hebben het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) om een reactie gevraagd. We vatten de verkregen informatie samen.
De vraag
Beste Tandarts.nl,
Ik heb een vraag en hoop hier antwoord op te krijgen. Al enige tijd, zo’n 5 jaar slikte ik na het poetsen de tandpasta met fluoride door. Ik ben erachter gekomen dat het doorslikken van tandpasta niet de bedoeling is en ook slecht kan zijn. Ik ben meteen hiermee gestopt. Moet ik mij zorgen maken? Heeft het gevolgen heeft voor mijn gezondheid dat ik langdurig tandpasta heb doorgeslikt?
Reacties en overwegingen
De biologische tandarts:
Meneer uit zijn ongerustheid of hij zijn gezondheid heeft geschaad door ruim vijf jaren dagelijks zijn gefluorideerde tandpasta (momenteel Oral-B complete) door te slikken, en welke gezondheidsproblemen hij op de lange duur bij zichzelf kan verwachten.
De gezondheidsschade hangt af van de concentratie, de hoeveelheid tandpasta, die hij dagelijks heeft ‘gegeten’ en natuurlijk van zijn lichaamsgewicht, lengte en zijn algemene conditie en of hij de afgelopen jaren in een land heeft gewoond met of zonder waterfluoridering (van nature of toegevoegd aan drinkwater). Zie bijlage over informatie hierover.
De vraag van meneer is dus niet algemeen te beantwoorden, omdat de eventuele schade door fluoride in zijn tandpasta afhankelijk is van een aantal factoren en ook de reeds optredende symptomen (zoals fluorose).
De student tandheelkunde (5e jaars - ACTA):
In ons onderwijs worden wij wat betreft de mogelijke toxische (giftige) waarden van fluoride doorverwezen naar het Advies Cariëspreventie van het Ivoren Kruis (zie bijlage). Hier staat echter voornamelijk informatie in vermeld over acute toxiciteit, en niet de chronische toxiciteit zoals bij meneer het geval zou kunnen zijn. Wat we wel hieruit kunnen opmaken, is dat indien meneer elke keer tijdens het poetsen de tandpasta (met 1500 ppm) heeft doorgeslikt, hij per dag 2.0 mg fluoride inneemt.
Er is een mooi en uitgebreid artikel recentelijk verschenen (Guth et al., 2020). Hierbij hebben de auteurs naar verschillende soorten studies gekeken, o.a. naar dierstudies. Hierbij is de concentratie fluoride die als schadelijk werd gezien bij dieren vergeleken met de gemiddelde inname per dag door mensen.
Bij dieren was de maximale hoeveelheid fluoride die kon worden ingenomen zonder het optreden van een negatief lichamelijk effect 2.5 mg per kg lichaamsgewicht per dag. Als dit wordt vergeleken met het getal wat we hiervoor hebben genoemd (2.0 mg fluoride in totaal per dag), blijft meneer ook wat betreft chronische toxiciteit ver onder de hoeveelheid die hiervoor nodig zou zijn.
Natuurgeneeskundige in dentale praktijken:
Tandpasta inslikken is ongezond, dit door de hoeveelheid fluor die in tandpasta zit, en deze kan bij grote hoeveelheden schadelijkheid zijn voor de gezondheid. Het is niet voor niks dat tandpasta producenten vermelden dat je de tandpasta na het poetsen moet uitspugen en er een lagere concentratie fluoride in tandpasta voor kinderen wordt aangeraden.
Bij het teveel inslikken tegelijk wat je heel soms ziet bij kinderen, kan buikpijn en misselijkheid optreden. Dit komt omdat fluoride in de maag wordt omgezet in hydrofluoridezuur wat een agressieve etsende (bijtende, beschadigende) stof is.
Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum:
Onze expertise betreft vooral de acute (éénmalige) innames van diverse middelen, waaronder fluoride-bevattende tandproducten. In onze monografie (tekst over één onderwerp) is dus slechts beperkt informatie opgenomen over de chronische blootstelling zoals u deze in uw vraag beschrijft. De informatie die we hebben, kunt u vinden op www.vergiftigingen.info (voer in "tandpasta" en klik op "humane informatie"); bij de sectie "Klinisch beeld, Werking toxines en ontstaansmechanisme klinisch beeld" is onderaan informatie opgenomen over chronische fluoridetoxiciteit (wat ook wel als fluorose wordt aangeduid).
De vrij verkrijgbare tandpasta in Nederland bevat maximaal 1500 ppm fluoride (=1,5 mg fluoride per gram tandpasta); volgens de informatie die wij over chronische blootstelling beschikbaar hebben kan fluorose vanaf 6 mg fluoride per dag ontstaan, dit zou dan overeenkomen met een inname van 4 gram tandpasta.
Wij hebben geen gegevens over hoeveel gram tandpasta de vraagsteller normaliter per poetsbeurt gebruikt wordt, maar zelfs 4 gram lijkt ons ruim meer dan de hoeveelheid waarmee je dagelijks je tandenpoetst.
Conclusie en advies
Biologische tandarts:
De gezondheidsschade hangt af van de concentratie, de hoeveelheid tandpasta, die hij dagelijks heeft ‘gegeten’ en natuurlijk van zijn lichaamsgewicht, lengte en zijn algemene conditie en of hij de afgelopen jaren in een land heeft gewoond met of zonder waterfluoridering (van nature of toegevoegd aan drinkwater).
Meneer geeft niet aan dat er fluorosis bij hem is geconstateerd, of andere verschijnselen die kunnen wijzen op overdosering.
Ik adviseer meneer om te matigen met het opzettelijk doorslikken van gefluorideerde tandpasta. Uit onderzoek blijkt dat meneer zich geen zorgen hoeft te maken als hij niet altijd de gefluorideerde tandpasta volledig wegspoelt en dus doorslikt.
Student tandheelkunde (5e jaars):
De reden waardoor toxiciteit kan optreden, is doordat fluoride calciumionen kan binden in het bloed, waardoor het vrije calciumgehalte in het bloed afneemt. Meneer blijft onder de toxische waarden. Als meneer hier effecten van had moeten ondervinden (bv. misselijkheid, diarree etc.), dan was dit tot nu al gebeurd. Ik heb in de literatuur geen informatie gevonden over een mogelijk cumulatief effect (dus dat fluoride zich in het lichaam blijft opstapelen).
Natuurgeneeskundige in dentale praktijken:
Een gevolg van te veel fluoride inslikken kan onder andere fluorose zijn, dit zijn witte vlekjes die zich vormen op de tanden. Van fluor is algemeen bekend dat het een verhardende invloed heeft op collageen, een eiwit dat op veel plaatsen voorkomt in het lichaam. Niet alleen je tanden, maar ook botten, huid, kraakbeen bevat collageen, en ook de binnenbekleding van aders en slagaders. Dus na een acute vergiftiging (bij éénmalige grote inname) zouden er op lange termijn bij inname ook verhardingen in het lichaam kunnen optreden op plekken waar dat niet gewenst is.
Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC):
Wij hebben geen informatie gevonden dat bij herhaalde/langdurige inname van fluoride er een risico op stapeling is.
Van de overige ingrediënten in tandpasta hebben wij geen informatie na chronische inname. Na eenmalige ingestie van meer dan de normale hoeveelheid verwachten we daar geen toxische effecten van.
Meneer is gerustgesteld. Allen hartelijke dank!
Met dank aan: Tjerkje van Musschenbroek - Greve, Alexander Kruijtbosch, Lela Bidar en Corine Visser, PhD en Bram Vrijsen, internist – acute geneeskundige van het Nationaal vergiftigingen informatie centrum.
Bijlagen en links:
Advies Cariëspreventie van het Ivoren Kruis.
Dec K, Lukomska A, Maciejewska D, Jakubczyk K, Baranowska-Bosiacka I, Chlubek D, Wasik A, Gutowska I.
The Influence of Fluorine on the Disturbances of Homeostasis in the Central Nervous System.
Biol Trace Elem Res. 2017; 177(2):224-234.
Ellenhorn MJ, Barceloux DG.
Fluorides.
In: Medical Toxicology, diagnosis and treatment of human poisoning.
New York, NY, USA, Elseviers Science Publishing Co.,Inc. 1988.
Het dossier ‘fluor’ is op het platform omvangrijk, vele pagina’s. Enkele staan op de lijst om als geheel met een professional door te nemen en z.n. actualiseren. Onderstaande links zijn recent gepubliceerd;
Fluor
Fluoride tandpasta spoelen, spugen, doorslikken
Fluoride advies aangepast
