In Nederland gaan de meeste mensen regelmatig naar de tandarts. Toch blijft er ook een groep volwassenen en kinderen bestaan die niet naar de tandarts gaat. Het mijden van mondzorg kan ernstige gevolgen hebben voor de mondgezondheid, en daarmee ook voor de algehele gezondheid. De afgelopen jaren is er meer aandacht ontstaan voor het onderwerp ‘toegang tot de tandarts’. Is die toegang eigenlijk wel voldoende? En waarom gaan bepaalde groepen mensen die wel zorg nodig hebben niet naar de tandarts? Die vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. Er zijn vaak meerdere redenen waarom mensen niet naar de tandarts gaan. Voorbeelden van redenen die genoemd worden zijn: het is te duur, mensen zijn bang, of er is geen tandarts in de buurt beschikbaar. Uit deze antwoorden blijkt al dat er niet één eenvoudige oplossing is om de tandarts toegankelijker te maken.
Streven is gezondheidszorg voor iedereen toegankelijk
In Nederland is het streven om gezondheidszorg voor iedereen toegankelijk te laten zijn. Dat betekent dat ook als je weinig geld hebt, je nog wel gebruik zou moeten kunnen maken van gezondheidszorg. Voor mondzorg lijkt dit niet altijd het geval te zijn. Het blijkt dat mensen met minder financiële middelen vaker niet naar de tandarts gaan. Dit geldt ook voor kinderen van ouders met weinig geld, ook al wordt voor kinderen tot 18 jaar alle zorg bij de tandarts vergoed. Waarschijnlijk maken er in Nederland zo’n 500.000 mensen vanwege financiële redenen geen gebruik van mondzorg.
Projectgroep Mondzorg
In 2023 is de Projectgroep mondzorg opgestart om te onderzoeken hoe toegang tot de tandarts kan worden verbeterd, en hoe financiële drempels om de tandarts te bezoeken kunnen worden verlaagd. Hieronder worden enkele opties besproken die de projectgroep aandraagt om toegang tot de mondzorg te verbeteren.
Ten eerste zouden (een deel van de) tandartsbehandelingen in het basispakket van de zorgverzekering kunnen worden opgenomen. Een optie is om een beperkte hoeveelheid behandelingen te vergoeden, zoals een jaarlijkse controle met twee röntgenfoto’s en een gebitsreiniging. Een nadeel van uitbreiding van vergoede behandelingen is dat de zorgpremie zal stijgen, waardoor de kosten voor een zorgverzekering zullen toenemen.
Ten tweede zou de vergoeding voor mondzorg vanuit de overheid kunnen worden uitgebreid naar jongeren tot 25 jaar en bijvoorbeeld voor kwetsbare ouderen. Op dit moment wordt alleen mondzorg voor kinderen tot 18 jaar vanuit de overheid vergoed.
Ten derde zou er een landelijke regeling ingevoerd kunnen worden die voor bepaalde doelgroepen tandartskosten tot bijvoorbeeld 250 euro vergoedt. Op dit moment bestaat er al zo’n regeling voor asielzoekers. Deze vorm van vergoeding vanuit de overheid zou kunnen worden uitgebreid naar andere kwetsbare groepen in de maatschappij.
Ten vierde wordt aangedragen de publieke gezondheidszorg te verbeteren. Een voorbeeld hiervan is het invoeren van mondzorgcoaches. Een mondzorgcoach is een medewerker op het consultatiebureau, die de mondzorg van kinderen van 0-4 jaar begeleidt en ouders bijvoorbeeld informeert over het gratis zijn van de tandarts voor kinderen tot 18 jaar. Ook kan worden gedacht aan het inzetten van meer schooltandartsen, zodat ook kinderen uit gezinnen die zelf niet naar de tandarts gaan, toch goede mondzorg krijgen.
Ten vijfde zou het gemeentelijk vangnet verbeterd kunnen worden, zodat meer mensen via een gemeentepolis kunnen worden bijgestaan in het opvangen van kosten voor de tandarts. Hiernaast wordt het idee genoemd dat mensen met een dergelijke gemeentepolis bij een tandarts tegen een verlaagd tarief (bijvoorbeeld 60-70% van de kosten) behandeld zouden kunnen worden.
Een zesde optie die wordt besproken is het versterken van het maatschappelijk vangnet. Hiermee wordt gedoeld op het ondersteunen van informele mondzorgnetwerken en noodfondsen die mondzorg verlenen aan kwetsbare groepen in de samenleving. Een voorbeeld van zo’n organisatie is Dokters van de Wereld. Tandartsen kunnen zich bij deze organisatie aansluiten om gratis mondzorg aan kwetsbare bevolkingsgroepen te leveren.
Waarschijnlijk zal een combinatie van de hierboven beschreven maatregelen tot het grootste positieve effect leiden. Om zoveel mogelijk mensen te bereiken zal er aan verschillende knoppen gedraaid moeten worden. Je kan daarbij denken aan uitbreiding van mondzorgvergoeding voor een grotere groep mensen, door de leeftijd van vergoeding te verhogen van 18 naar 25 jaar. Deze maatregel zou aangevuld kunnen worden met uitbreiding van een beschreven gemeentepolis voor minima. Ook het inzetten van mondzorgcoaches en uitbreiden van het aantal schooltandartsen zal er waarschijnlijk aan bijdragen dat meer kinderen toegang tot mondzorg hebben, en dat hun mondgezondheid verbetert.
Door een combinatie van maatregelen in te voeren kan ook een overlap van het effect bereikt worden. Het is bijvoorbeeld aannemelijk dat wanneer een ouder die eerst vanwege te hoge kosten niet naar de tandarts ging en dat wel doet wanneer de zorg vergoed wordt, dan ook zijn/haar kind mee naar de tandarts zal nemen.
