Het lipbandje en de logopedische impact – Wat ouders en logopedisten kunnen doen

Als logopedist kom ik regelmatig kinderen tegen die last hebben van mondgewoonten die beïnvloed worden door een kort lipbandje (labiale frenulum). Dit kleine, maar invloedrijke stukje bindweefsel verbindt de bovenlip met het tandvlees en kan onbewust een grote impact hebben op de mondfunctie. In dit blog bespreek ik de logopedische impact van een kort lipbandje, hoe wij als logopedisten dit onderzoeken, en wat ouders zelf kunnen doen om problemen tijdig te herkennen en aan te pakken.

Wat is een lipbandje en waarom is het belangrijk?

Het lipbandje speelt een cruciale rol in de mobiliteit van de bovenlip. Een kort of strak lipbandje kan verschillende problemen veroorzaken, vooral omdat het direct invloed heeft op de functie van de lippen. Het is belangrijk dat de lippen in rust kunnen sluiten, tijdens het spreken goed functioneren, kunnen afhappen of kusjes geven. Wanneer het lipbandje te kort is, kan dit leiden tot de volgende problemen:

• Moeilijke lipsluiting: Dit kan leiden tot open mondgedrag en mondademhaling, wat op lange termijn ademhalingsproblemen kan veroorzaken.
• Problemen met spraak: Klanken zoals /b/, /m/, /p/, /w/ en /v/ kunnen lastig worden doordat de lippen niet goed kunnen sluiten.
• Esthetische gevolgen: Bijvoorbeeld een 'gummy smile', waarbij het tandvlees zichtbaar is bij het lachen.
• Mondhygiëne: Het wordt moeilijker om de bovenste snijtanden goed te poetsen, wat leidt tot een verhoogd risico op tandproblemen.
• Stand van de tanden: Het lipbandje kan tussen de snijtanden doorlopen, wat een spleetje (diasteem) kan veroorzaken.

Foto's eigendom Mayke Drost

Hoe beoordeelt een logopedist een lipbandje?

Logopedisten gebruiken verschillende methoden om te onderzoeken of het lipbandje het functioneren van de lippen belemmert:

• Visuele inspectie: Kijken naar de mobiliteit van de bovenlip en hoe strak het bandje is wanneer de lip wordt opgetild.
• Functieonderzoek: Beoordeling van de mobiliteit van de lippen, bijvoorbeeld of de lip zonder spanning omhoog kan worden getrokken.
• Beoordeling mogelijkheid de lippen in rust ontspannen te sluiten.
• Palpatie: Voorzichtig voelen aan het lipbandje om te controleren of het pijnlijk of te strak is.
• Spraak- en slikonderzoek: Observatie of het lipbandje invloed heeft op de spraak, vooral bij klanken die de lippen vereisen, zoals /b/, /m/, /p/, /w/ en /v/ .

Wat kunnen ouders zelf doen?

Ouders kunnen zelf enkele eenvoudige observaties uitvoeren om te bepalen of het lipbandje van hun kind te kort is. Let op de volgende signalen:

• Lipsluiting: Heeft je kind moeite om de lippen ontspannen op elkaar te houden, bijvoorbeeld tijdens rust of slapen?
• Lachen: Komt het tandvlees volledig in beeld bij het lachen, of wordt het bedekt door de bovenlip?
• Tandenpoetsen: Lijkt het moeilijk of pijnlijk om de bovenlip op te tillen tijdens het poetsen van de tanden?
• Stand van de tanden: Zit er een spleet tussen de bovenste snijtanden, zelfs als de volwassen tanden al doorgekomen zijn?

Als je één van deze signalen herkent, kan een logopedist of tandarts verder onderzoek doen.

Niet altijd direct opgemerkt

Een kort lipbandje wordt niet altijd direct na de geboorte opgemerkt. Hoewel artsen soms een korte tongriem controleren bij voedingsproblemen, kan een strak lipbandje pas later in de kindertijd opvallen, bijvoorbeeld wanneer er problemen ontstaan met voeding, spraak of mondhygiëne. Daarom is het belangrijk om alert te blijven, vooral wanneer kinderen bepaalde mondgewoonten ontwikkelen.

Wat kun je doen als het lipbandje te kort is?

In sommige gevallen kan een strak lipbandje vanzelf scheuren, bijvoorbeeld door een val of tijdens het tandenpoetsen. Als dit niet gebeurt en er klachten blijven, kan een eenvoudige ingreep, een frenulotomie, worden uitgevoerd. Dit is een snelle behandeling bij een gespecialiseerde tandarts of kaakchirurg waarbij het bandje wordt losgemaakt. Omdat er vaak ook sprake is van een korte tongriem, worden beide ingrepen soms in hetzelfde consult uitgevoerd.

Een praktijkvoorbeeld: Wat een lipbandje kan betekenen

Onlangs kwam een meisje van zeven jaar bij mij in de logopediepraktijk voor een OMFT-behandeling. Ze klaagde over pijn tijdens oefeningen met de ‘knoop’, een hulpmiddel om de lipsterkte te verbeteren. Haar moeder dacht aanvankelijk dat ze zich aanstelde, maar het meisje wees mij vastberaden de pijnlijke plekken aan. Bij onderzoek bleek dat haar lipbandje strak was en bijna tussen de snijtanden doorliep. Dit veroorzaakte de spanning. Door de oefeningen aan te passen, konden we snel verlichting bieden en haar moeder was trots dat haar dochter voor zichzelf was opgekomen.

Conclusie

Een kort lipbandje lijkt misschien een klein probleem, maar kan grote gevolgen hebben voor de mondfunctie: het sluiten van de lippen, spraak, mondhygiëne en zelfs de stand van de tanden. Ouders kunnen veel signalen zelf opmerken. Twijfel je? Neem dan gerust contact op met een logopedist of tandarts. Vroegtijdige aandacht kan veel ongemak voorkomen en zorgen voor een gezonde mondfunctie voor je kind.