Stap 3/5: Duurzame flos, ragers en stokers
Een serie ter aanvulling op de Duurzame Dinsdag en de Verspillingsvrije week door tandarts Michiel Lieshout, adviseur Duurzame mondzorg én vader.
Duurzame mondzorg, elke stap is er een!
Op dit moment drijft er meer dan 150 miljoen ton plastic in de zee. Vertegenwoordigers van de Europese Commissie hebben in december 2018 een akkoord gesloten om de plasticsoep tegen te gaan.
Het akkoord bevat verschillende maatregelen verdeeld over de komende jaren. De eerste is 3 juli 2021 ingegaan, nu geldt in de EU een verbod op plastic wegwerpartikelen zoals rietjes, bestek, borden wattenstaafjes en ballonstokjes. Je mag producten waarvoor een verbod geldt vanaf de dag dat het verbod ingaat niet meer op de markt brengen. Oude voorraden mag je nog wel opmaken. Het verbod geldt ook voor producten die gedeeltelijk gemaakt zijn van plastic of bioplastic.
De tweede maatregel is een verplichte markering bij bepaalde producten. Dit betekent dat op een verpakking of product vermeld staat dat het kunststof bevat en in welke afvalbak hij na gebruik thuishoort.
Vanaf 5 januari 2023 zijn de producenten van wegwerpplastic medeverantwoordelijk voor de afvalverwerking en gaan ze stapsgewijs meebetalen aan de afvalinzameling, opruimen zwerfafval en verwerking van het plastic.
Wat betekent dat voor de flos, ragers, stokers en softpicks?
Als consument kan je wel degelijk het verschil maken!
Problemen in de mond zijn voor het grootste gedeelte te voorkomen. Dit geeft de grootste milieu besparing. Daarom is het schoonhouden van het gebit, letten op het aantal eetmomenten en de hoeveelheid suiker van groot belang. Sinds de komst van de plastic tandenborstel en de tandpasta, is de mondgezondheid wereldwijd enorm toegenomen. Ook zijn er veel producten verkrijgbaar om de ruimte tussen de tanden en kiezen schoon te houden. Alleen gebruikmaken van een borstel is niet voldoende.
In het verleden werd het gebruik van flossdraad standaard geadviseerd. Tegenwoordig weten we dat alleen reinigen met flossdraad de plak onvoldoende verwijderd en vaak het tandvlees kapot maakt. Daarom is het advies om gebruik te maken van een goed passende rager en of tandenstoker.
In de schappen van de drogist of supermarkt kunnen we heel veel producten kopen en online wordt de keuze alleen nog maar groter. Wat kan je wel en wat moet je liever niet gebruiken? Deze vraag kunt het beste aan de mondhygiënist of preventie assistent stellen. In het algemeen kan je stellen dat het niet mag schuren en toch ruimte vullend moet zijn. Zo worden, naast de flossdraad, veel plastic of ronde houten tandenstokers gebruikt, maar worden niet aangeraden juist om deze redenen. Tegenwoordig zijn er enkele merken die ook een combinatie van een rager en een tandenstoker op de markt hebben gebracht de tooth- of soft picks. Het reinigende deel is van silicone. Traditioneel is het hoofdbestanddeel plastic (polypropyleen) vaak in combinatie met andere materialen (nylon, metaal, silicone, andere plastics). Dit plastic wordt nog altijd hoofdzakelijk nieuw geproduceerd van ruwe olie. Sinds de jaren 40 wordt ook flossdraad van plastic (nylon) gevlochten draden gemaakt. Het is vaak bewerkt met verschillende chemische stoffen aan toegevoegd worden. Zoals ‘Bisfenol A’ (BPA) en ‘per- en poly- fluorocarbonaten’ (PFC’s). Deze stoffen zijn de laatste tijd veel in het nieuws vanwege de potentie om de hormoonhuishouding te verstoren. Naast het product zelf zijn veel van de verpakkingen ook gemaakt van plastic.
Naast mogelijke gezondheidsrisico’s komen deze producten massaal in het milieu terecht. We weten dat plastic er ongeveer 400 jaar overdoet om volledig te zijn vervallen in microplastics. In ons afval gaan deze producten direct de verbrandingsoven in omdat ze te klein zijn om te scheiden en vaak bestaan uit meerdere soorten materialen. Hierdoor is hergebruik van vooral het plastic vooralsnog onmogelijk.
De duurzaamste keuze
Maar hoe doen we dit onderhoud dan wel milieuvriendelijk? Milieuvriendelijk betekend zo min mogelijk CO2 uitstoot gedurende de productie, vervoer, gebruik en verwerking als afval van het product en daarnaast zo min mogelijk verpakkingsmaterialen.
Houten tandenstokers kunnen heel duurzaam zijn mits de plastic verpakking ook duurzaam is en er geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt worden om het hout te laten groeien. Het neemt immers CO2 op en vergaat als het in de natuur terecht komt. In dit kader wordt steeds meer gebruik gemaakt van bamboe. Een snelgroeiende houtsoort dat een antibacteriële werking heeft, heeft geen bestrijdingsmiddelen nodig tijdens de groei, helpt tegen ontbossing door de snelle groei en breekt af in de natuur. De ‘interdental brushes’ (borsteltjes voor tussen de tanden en kiezen)van bamboe hebben alleen nog nylon haren. Dit blijft een uitdaging hier vervanging voor te vinden. Dus weggooien in de natuur is nog steeds geen oplossing.
Gezien de veelzijdige eigenschappen van plastic is het niet denkbaar dat plastic in de toekomst zal verdwijnen als basis van deze producten. Wat wel van belang is dat de afvalfase meegenomen wordt en dat we afstappen van het gebruik van fossiele brandstoffen voor de productie ervan. Veel producenten stappen nu wel over op het gebruik van bioplastics en of gerecycled plastic. Maar helaas zorgt de relatief lage prijs voor nieuw plastic en achterblijvende wet- en regelgeving, mbt het verplichte gebruik van gerecyclede plastic, dat er niet massaal over wordt gegaan naar deze nieuwe vormen van plastic. We moeten afval zien als een bron van grondstoffen en dit niet direct verbranden. Door technologische ontwikkelingen in het winnen van plastic uit de afvalstromen en ontwikkeling van plastics op plantaardige basis (vb; maïs, suikerriet of aardappels) kan er afgestapt worden van traditionele plastics. Eerder gebruikte plastics zijn steeds beter weer afbreekbaar tot op molecuul niveau (‘upcycling’) om zo weer nieuwe grondstof te zijn. Zo kan het vele malen weer opnieuw gebruikt worden. Bioplastics of ‘biobased plastics’ hebben als voordeel dat er tijdens de productie minder CO2 vrijkomt. Helaas wordt er vanwege de hoge kosten nog weinig gerecycled.
Verminderen en op grote schaal hergebruik van verpakkingsmaterialen en producten zoveel als mogelijk uit 1 soort (hergebruikt of her te gebruiken) materiaal maken, hebben de toekomst. Als consument is het soms goed zoeken naar een milieuvriendelijker alternatief maar op het internet zijn al genoeg voorbeelden te vinden. Meer vraag vanuit de consument zorgt voor een grotere prikkel bij de producent om milieuvriendelijke grondstoffen te gaan gebruiken. Meer gebruik van herbruikbare grondstoffen zorgt voor lagere prijzen om milieuvriendelijker te gaan werken.
Voor nu:
Aanvulling op bovenstaande door de auteur; Er is nog geen LCA of footprint analyse gedaan mbt de verschillende materialen. We weten dus niet wat elk materiaal voor impact heeft. Concreet kan je zeggen; 1. Gebruik interdentale reiniging 2. Gebruik de juiste best passende middelen (advies bij de mondhygienist of preventieassistent) 3. Denk na over het materiaal waarvan ze zijn gemaakt; liefst hergebruikt of biologisch afbreekbaar plastic 4. Gooi de rager, stoker etc in een prullenbak weg en niet in het milieu. Hopelijk wordt de keuze in de toekomst duidelijker.
Als consument kan je wel degelijk het verschil maken.
Duurzame mondzorg, elke stap is er een!
Stap1) De duurzaamste tandenborstel (7 sept.)
Stap 2) De duurzame tandpasta (8 sept.)
Stap 3) Duurzame ragers, stokers en softpicks (9 sept.)
Stap 4) Plastic versus bamboe (10 sept.)
Stap 5) 10 tips van de duurzame tandarts. (11 sept.)
