Heb jij wel eens last van aften? Is al de zoveelste keer in een korte tijd dat er een pijnlijk wit blaasje in je mond zit? Hoe je aan dit pijnlijke zweertje komt en wat je eraan kan doen lees je in deze nieuwe blog van Yvonne Kort.
Wat is een afte?
Een afte (stomatitis aphthosa) is een gevoelig, grijswit zweertje in de mond van ca. 5 tot 10 mm in doorsnede. Aften komen vooral voor op het wangslijmvlies, het tandvlees, de tong en het verhemelte. Het komt best vaak voor, ongeveer 1 op de 5 Nederlanders heeft wel eens last van een afte.
Een afte is een wondje, een beschadiging van het slijmvlies. Het mondslijmvlies is een lichaamsbarrière (grens tussen het lichaam en de buitenwereld), net zoals het darmslijmvlies en de huid. Deze barrières hebben tot taak je te beschermen tegen onder andere ziekmakende bacteriën (pathogenen), toxinen (giftige stoffen) en virussen. Is een barrière beschadigd dan kunnen ziekmakers je lichaam binnendringen.
Heb je een afte in je mond, dan zal je vooral bij het eten van scherpe voedingsmiddelen een hevige pijn voelen. Voorbeelden van voedingsmiddelen die dit kunnen veroorzaken zijn tomaten, citrusvruchten en kiwi’s.
Hoe kom je aan een aften?
Het is nog niet precies bekend hoe een afte ontstaat. Toch zijn er een paar factoren die regelmatig voorkomen wanneer iemand last heeft van aften. De volgende factoren kunnen een rol spelen bij het ontstaan van aften.
- Verminderde lichamelijke weerstand. Dit kan komen door bijvoorbeeld een griepje, maar het kan ook veroorzaakt worden door oververmoeidheid of een (auto) immuunziekte;
- Stress is waarschijnlijk één van de belangrijkste triggers voor het ontstaan van aften. Het lichaam reageert op het drukke leven vol prikkels dat wij tegenwoordig hebben. Stress verzwakt de lichaamsbarrières, het verstoort de mond- en darmflora en heeft een negatief effect op je immuunsysteem. Je bent dus vatbaarder voor infecties en dus ook is de kans op aften groter;
- Slechte mondhygiëne. Bacteriën zijn niet alleen maar slecht, want een gezonde mondflora (goede bacteriën) heeft tot taak om onze slijmvliezen te beschermen. Bacteriën in tandplak zorgen echter voor een afname van de bescherming van het mondslijmvlies, de barrière;
- Scherp oppervlak van een tand of een prothese (kunstgebit) waardoor er een wondje ontwikkeld;
- Bijten op de tong of wang, waardoor een wondje wordt gevormd;
- Sodium Laureth Sulfate (of natriumlaurylsulfaat, SLS), is een schuimmiddel dat onder andere in tandpasta’s wordt gebruikt. Als je gevoelig bent voor aften dan kan dit schuimmiddel wondjes in de mond veroorzaken;
- Scherpe voedingsmiddelen kunnen het slijmvlies beschadigen waarna er een afte ontstaat;
- Gluten (brood, granen) en caseïne (zuivel) kunnen ook een rol spelen bij het ontstaan van aften. Beide zijn eiwitten in veel dagelijkse voedingsmiddelen en hebben een negatieve invloed op de lichaamsbarrières;
- Zink is nodig voor het behoud van gezonde slijmvliezen. Heb je een tekort aan zink dan kunnen er aften ontstaan. Juist in een stressvolle tijd kampen we vaak met een zinktekort;
- Een tekort aan B-vitamines wordt ook wel genoemd bij het ontstaan van aften;
- Roken leidt tot beschadiging van het mondslijmvlies, maar toch lijken (vooral grote) aften iets minder vaak voor te komen bij rokers.
7 tips om aften te voorkomen
Na alle mogelijke oorzaken wil je natuurlijk ook weten hoe je die vervelende zweertjes in je mond kan voorkomen. De volgende tips kunnen je helpen om aften te voorkomen en bestaande wondjes te genezen.
- Zorg voor een goede dagelijkse mondhygiëne! Poets je gebit schoon en verwijder alle tandplak. Tandplak bestaat voor het grootste deel uit slechte bacteriën. Deze bacteriën verminderen je weerstand en een verminderde weerstand is weer een risico voor het ontstaan voor aften. Poets je gebit twee keer per dag, ook tussen de tanden en kiezen met ragers, stokers of floss.
- Neem voldoende rust. Een juiste balans tussen stress en ontspanning helpt jouw weerstand te verhogen. Ga op tijd naar bed! Een goede nachtrust maakt je minder gevoelig voor gezondheidsproblemen.
- Eet gezond en zorg voor gezonde darmen. Je hebt voldoende eiwitten, goede vetten, vitaminen en mineralen nodig. Beperk suiker en eet veel vezels uit groenten en fruit
- Eet meer voeding met zink. Zink is nodig voor gezonde slijmvliezen. Dit mineraal komt het meest voor in vis en dan met name in schaal- en schelpdieren zoals in garnalen en oesters. Zink zit ook in groenten, zaden en pitten. Je kunt eventueel ook een zinksupplement nemen.
- Gebruik een tandpasta zonder Sodium Laureth Sulfate (SLS) als schuimmiddel. SLS is op het etiket te herkennen als E487.
- Probeer een tijdje glutenvrij te eten en vermijd kaas en zuivel van de koe. Heb dan minder last van aften? Tip: kies bij een glutenvrij dieet eens voor een maaltijdsalade in plaats van de standaard glutenvrije boterham of cracker.
- Kruiden kunnen helpen. Tijm is een traditioneel geneeskrachtig kruid. Tijm is een geliefd kruid in de keuken en kan ook direct op een ontsteking van het tandvlees en mondslijmvliezen worden gebruikt. Drink 3 tot 4 koppen tijm-thee (van 1-2 gram verse of gedroogde tijm) per dag. Het is ook mogelijk om een mondspoelmiddel van tijm te maken. Giet kokend water op 5 gram tijm. Laat dit afkoelen en spoel je mond ermee. Ook salie kan gebruikt worden bij aften. Trek thee van 100 ml kokend water met 2,5 gram salie. Laat dit afkoelen en gorgel met het salie-water. Let op: gebruik salie niet langer dan een week. Salie is niet geschikt voor kinderen, zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven.
