Hieronder kunt u een aantal afwijkingen vinden die in en rondom de mond kunnen voorkomen. De meeste afwijkingen die hier getoond worden zijn onschuldig, het is lastig om plekken bij u zelf hiermee te vergelijken, wij raden u daarom aan om bij twijfel altijd een (tand)arts raad te plegen. Hieronder kunt u informatie over de volgende mondafwijkingen vinden:
Aften
Aften komen bij ongeveer 20% van de bevolking voor en zijn meestal kleine ovalen/ronde zweertjes die voorkomen op het zachte tandvlees en/of slijmvlies. Aften verdwijnen meestal binnen twee weken, maar in sommige gevallen kan een grotere en diepe afte ontstaan die langzamer geneest. De oorzaak is onbekend en er is helaas geen enkel middel waarvan bewezen is dat het effect heeft op de genezing of het voorkomen van aften. Alleen bij patiënten die zeer veel last hebben van aften worden wel hormonen die ontstekingsremmend werken (corticosteroïden) voorgeschreven.
Amalgaamtattouage
Een zogenaamde metaalpigmentatie komt regelmatig voor wanneer stukjes metaal, zoals amalgaam van vullingen terecht komt in het mondslijmvlies, bijvoorbeeld bij boren of verwijdering van een tand of kies. De afwijking is onschuldig en behandeling is niet noodzakelijk.
Cheilitis angularis
Cheilitis angularis, ook wel ragaden genoemd, komt vrij regelmatig voor, vooral bij ouderen met een gebitsprothese. Dit mondhoek eczeem ontstaat door ophoping van speeksel in de mondhoeken. Hierdoor ontstaat er een ontstekingsreactie van de huid. Niet zelden wordt de ontsteking gecompliceerd door een infectie met een schimmel (candida albicans) of een huidbacterie. Verhogen van de beethoogte van de gebitsprothese waardoor er zich minder plooien in de mondhoeken bevinden, kan helpen ophoping van speeksel te voorkomen. In sommige gevallen wordt ook een antischimmel, een ontstekingsremmend of antibacterieel medicament voorgeschreven. Vermijd het gebruik van de bekende lippenzalfjes zoals Labello of Blistex. Deze bevatten parfum of irriterende conserveermiddelen. Een goede lippenzalf is bijvoorbeeld op basis van Unguentum Lanette (op recept te krijgen).
Stomatitis prothetica
Stomatitis is een ontsteking van het mondslijmvlies en kan soms plaatselijk voorkomen op het door een prothese bedekte slijmvlies. Het zou kunnen dat druk/beweging van de prothese of micro-organismen zoals o.a. schimmels een rol spelen. Maar er kan ook aan algemene ziekten of aan een allergische reactie op het metaal of kunststof gedacht worden.
Epulis
Een lokale zwelling van het tandvlees wordt vaak ‘epulis’ genoemd. Meestal betreft het een onschuldige afwijking, uitgaande van een lokale chronische ontsteking. Tijdens de zwangerschap kan vanuit een chronische tandvleesontsteking (gingivitis) wel eens een epulis ontstaan. Meestal wordt de afwijking door de kaakchirurg verwijderd zodat er weer normaal gepoetst kan worden en tevens om andere oorzaken uit te sluiten.
Fibroom
De term fibroom is eigenlijk misleidend, de uitgang –oom duidt op een gezwel maar het is eigenlijk een verdikking van het bindweefsel. Een fibroom ontstaat vaak op plaatsen waar mechanische irritatie (wrijving) kan optreden, namelijk het wangslijmvlies, de tong, de lippen, het verhemelte en langs de randen van een kunstgebit. De kleur van een fibroom lijkt op dat van het omgevende weefsel en is eigenlijk nooit pijnlijk (uitgezonderd die langs de randen van een kunstgebit). Therapie bestaat indien mogelijk uit het weghalen van de vermoedelijke oorzaak (bijvoorbeeld inkorten protheserand) en soms ook het wegsnijden van het fibroom.
Fissuur tong
Fissuurtong is de aanduiding voor sterke groefvorming in het slijmvlies van de tongrug. Meestal ontstaat het pas op volwassen leeftijd. Het is een onschuldige aandoening, welke soms klachten geeft door achterblijven van voedsel in de groefjes. Er wordt geadviseerd om de tong enkele malen per dag van achter naar voren te reinigen met een zachte tandenborstel en lauw water.
Fordyce’s spots
Fordyce’s spots zijn oppervlakkig gelegen talgkliertjes in het mondslijmvlies. Deze talgkliertjes manifesteren zich als kleine, gele, iets verheven plekjes, vooral gelegen in het wangslijmvlies en de lippen. De plekjes zijn onschuldig, veroorzaken geen klachten en komen bij vrijwel iedereen voor.
Herpes labiales
Herpes labiales, oftewel een koortslip komt regelmatig voor en wordt voornamelijk veroorzaakt door het herpes simplex virus. Besmetting vindt vermoedelijk bij het merendeel van de bevolking plaats op kinderleeftijd via het speeksel. Na deze eerste infectie die soms met flinke koorts gepaard kan gaan, zal de infectie regelmatig kunnen terugkeren. Dit uit zich meestal in blaasjes op en rondom de lip. Prikkels hiervoor zouden wondjes, vermoeidheid en blootstelling aan zonlicht kunnen zijn, bij mensen met een immuunstoornis (o.a. HIV) kunnen herpes infecties vaker voorkomen en heftiger verlopen. Minder vaak komt de recidiverende herpes infectie tot uiting in de mondholte, maar mocht dat zo zijn dan zullen de zweertjes in tegenstelling tot aften voorkomen op de verhoornde slijmvliezen zoals dat van het verhemelte, vaste tandvlees en tongrug. Anti-virale zalfjes als Zovirax kunnen de aandoening niet voorkomen maar wel de genezing bespoedigen.
Leukoplakie
Een zogenaamde leukoplakie is een overwegend witte afwijking van het mondslijmvlies, waarvoor niet direct een andere diagnose gesteld kan worden. Omdat bekend is dat 5% van deze leukoplakieën in een periode van gemiddeld vijf jaar kan veranderen in kanker is het belangrijk dit op tijd te herkennen en te laten behandelen. Niet alle leukoplakieën zijn zo homogeen wit als in de bovenstaande afbeelding (zijkant tong); onregelmatiger en gecombineerd met rode vlekken is ook mogelijk. Voorkeurslocaties zijn het wangslijmvlies, de tongranden en de mondbodem. Kleine leukoplakieën worden chirurgisch verwijderd, voor grotere oppervlakten wordt vaker een laser gebruikt. Rode veranderingen aan het slijmvlies die niet op basis van een ontsteking kunnen worden verklaard, worden een erythroplakieën genoemd en kunnen ook een voorstadium van kanker zijn.
Lichen planus
Lichen planus is een ontstekingachtige afwijking die gekenmerkt wordt door witte meestal streepvormige verhevenheden op de slijmvliezen. De afwijking komt bij 0,5%-2% van de bevolking voor, meestal op middelbare leeftijd. De oorzaak is onbekend, er wordt gedacht aan bacteriën, schimmels, virussen en (allergische) reacties op tandheelkundige materialen, in het bijzonder amalgaam of goudlegeringen. Voorkeurslocaties zijn het wangslijmvlies, de tong en de lippen. Meestal veroorzaken de witte streepjes geen klachten, dat is wel zo indien er ook rode plekjes en zweertjes ontstaan (erosieve vorm). In een klein deel van de gevallen is beschreven dat uit lichen planus een tumor kan ontstaan, waardoor lichen planus minstens jaarlijks gecontroleerd moet worden.
Linea alba
Linea alba betekent letterlijk witte lijn. Deze witte lijn kan op het wangslijmvlies voorkomen, meestal dubbelzijdig en ter hoogte van de lijn waar de kiezen elkaar ontmoeten bij het dicht bijten. De afwijking veroorzaakt eigenlijk nooit klachten en je kan het verklaren met vorming van littekenweefsel door het trauma van herhaaldelijk dicht bijten op de wang.
Mucokèle
Een mucokèle of een slijmcyste is een ophoping van speeksel door waarschijnlijk een beschadiging van de afvoergang van de desbetreffende speekselkliertjes. De afwijking komt meestal in de onderlip en mondbodem voor en in zeldzame gevallen kan het ook de wang, bovenlip en gehemelte zijn. De behandeling bestaat uit het weghalen van de zwelling en de omgevende speekselkiertjes.
Tori mandibulares
Een torus mandibularis is een uitstulping aan het bot aan de tongzijde van de onderkaak. Meestal komt deze beenharde zwelling zowel links als rechts voor en kunnen het meerdere zijn. De zwelling veroorzaakt geen klachten en de meeste patiënten zijn zich ook niet van de aanwezigheid bewust. Behandeling is niet noodzakelijk.
Deze informatie is informatief bedoeld om inzicht te krijgen in mogelijke oorzaken en oplossingen. Deze informatie is niet bedoeld ter vervanging van het medisch advies.
