Een gezonde mond is niet alleen afhankelijk van sterke tanden en gezond tandvlees, maar ook van goed uitgebalanceerde mondspieren. De relatie tussen mondspieren, ademen, kaakgroei en gebitsstand is onmisbaar voor een optimale mondgezondheid. Bijvoorbeeld de tongpers, dit is een aandoening die we in deze blog zullen bespreken.
Mondspieren spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de kaak en de stand van het gebit. Wanneer mondspieren niet in balans zijn, kan dit leiden tot afwijkingen in de kaakgroei en gebitsstand. Een veelvoorkomend probleem is de 'tongpers', waarbij de tong tegen de tanden wordt gedrukt in rust en gedurende het slikken. Dit kan leiden tot malocclusie, dat betekent dat de tanden niet op de juiste manier op elkaar aansluiten, of een overjet, ook wel overbeet genoemd. Dit heeft niet alleen gevolgen voor het uiterlijk, maar kan ook functionele problemen veroorzaken, zoals kauwproblemen en spraakstoornissen.
Logopedie en specifiek oro-myofunctionele therapie (OMFT) speelt een belangrijke rol bij het aanpakken van problemen met mondspieren. Een OMFT-gespecialiseerd logopedist is ervaren in het trainen van spieren in het mondgebied, waaronder de tong. Met gerichte oefeningen wordt de balans van mondspieren hersteld en ongewenste gewoonten (onder meer de tongpers) gecorrigeerd.
Tijdens de intake en onderzoek gaat de logopedist op zoek naar de oorzaak van de tongpers. Dit kan verschillend zijn. In de praktijk blijkt dat ruim een kwart van de patiënten met een tongpers een verkorte tongriem heeft. Dit belemmert een normale tongbeweging. Ook zuiggewoonten, zoals duimen of het gebruik van een fopspeen, spelen een rol bij onbewuste druk van de tong tegen de tanden. De duim of speen drukt de tong immers omlaag, waardoor de tongspieren verslappen. Maar ook mondademen of stress kunnen bijdragen aan een tongpers.
Vroeg ingrijpen is erg belangrijk om problemen met kaakgroei en gebitsstand te voorkomen. En dat kan al jong; al bij peuters is te zien wat het gevolg is van een tongpers op het gebit: te denken valt aan een open beet, kruisbeet of een smal gehemelte. Daarom is het van belang zo vroeg mogelijk afwijkende mondgewoonten te signaleren en een logopedist in te schakelen. Maar niet alleen kinderen worden verwezen naar de logopedist; volwassenen na een orthodontisch traject waarbij de gebitstand weer teruggaat naar de beginstand (relapse) bezoeken steeds vaker de logopedist om de oorzaken van de terugval aan te pakken.
Logopedie speelt dus een sleutelrol in het aanpakken van disbalans van de mondspieren. Maar signalering door een tandheelkundige is daarbij de eerste stap. Steeds meer logopedisten werken dan ook samen met tandartsen en orthodontisten om afwijkende mondgewoonten aan te pakken.
Foto's: Mayke Drost, met dank aan het jonge model en met toestemming van de ouders.
