Het mag 500 jaar geleden zijn, maar de uitspraak van kunstenaar en wetenschapper Leonardo da Vinci dat eenvoud de ultieme vorm van perfectie is, blijft ook in moderne tijden onverminderd relevant. Ik dacht eraan bij een recent artikel over complicaties bij intensivecarepatiënten aan de beademing. Die krijgen vaak een ernstige longontsteking, veroorzaakt door lekkage van bacteriën uit de mondholte langs het beademingsbuisje, dat via de keel in de luchtpijp zit.
Bij een onderzoek onder ruim 10.000 patiënten bleek dat dagelijks tandenpoetsen de kans op de gevreesde longontsteking met meer dan een derde vermindert en sterfte met 20 procent daalt. Indrukwekkende resultaten door een simpele interventie. Goede mondzorg wordt in de geneeskunde vaak over het hoofd gezien, terwijl een slechtverzorgde mond met chronisch ontstoken tandvlees de kans op hart- en vaatziekten bijna tweemaal zo groot maakt, een effect vergelijkbaar met roken.
Adequate gezondheid van de mondholte wordt ook vaak vergeten bij preventieprogramma's. Dat wringt des te meer, omdat tandheelkundige zorg bij volwassenen geen deel uitmaakt van de basiszorgverzekering. Dat betekent dat de drempel voor regulier tandartsbezoek voor veel mensen weer een stuk hoger is, omdat ze de rekening zelf moeten betalen. Bij een recent onderzoek bleek dat 10 procent van de mensen om deze reden al twee jaar geen tandarts had bezocht. Politieke partijen die momenteel spreken over een nieuwe regering, maar ook progressieve partijen als GroenLinks-PvdA en ChristenUnie, willen tandheelkunde weer in de basisverzekering - formateur Plasterk had zijn tandenborstel zelfs al meegenomen. Het plan kost zo'n 2 miljard euro. Dat wil zeggen dat de zorgverzekering dan alleen al hierom voor iedereen jaarlijks 140 euro duurder wordt.
Het kan een stuk goedkoper door tandartstarieven te laten dalen - en misschien daarom is de voorzitter van de Nederlandse tandartsenvereniging minder enthousiast over deze plannen. Wellicht is het beter toegankelijk maken van tandheelkundige zorg voor mensen met de laagste inkomens een handiger route. Als het al lukt om tandheelkundige zorg beter bereikbaar te maken, dan is de volgende horde voldoende beschikbare tandartsen om het werk te doen. Er is een snel groeiend tekort van honderden tandartsen en er worden veel te weinig nieuwe tandartsen opgeleid. In sommige regio's is het aantal buitenlandse tandartsen al groter dan 50 procent; een mooi voorbeeld van de noodzakelijke arbeidsmigratie waar onze aankomende regering toch zo tegen was. De ministers willen wel meer tandartsen opleiden, maar daarvoor niet betalen. Dus willen ze extra plaatsen financieren met malle maatregelen zoals het verkorten van de tandartsopleiding, wat volgens experts direct ten koste gaat van de kwaliteit van mondzorg. Of door het reduceren van de artsopleiding - alsof er daar niet ook al tekorten zijn. Om in de context te blijven: een typisch voorbeeld van kortzichtig het ene gat met het andere vullen. m.levi@parool.nl
Met dank aan Marcel Levi en Het Parool. Deze column is eerder verschenen in Het Parool van 13 januari 2024.
