Nu met een aanvulling van Prof. Dr. Hanno Pijl. Endocrinoloog, Hoogleraar diabetologie
Het stond rechts op het planchet boven de wastafel. Het roze potje. Er zaten kleine witte pilletjes in. Er stonden letters op die je niet vaak zag en het woord fluor. ’s Avonds na het tandenpoetsen moest je er een of twee van innemen. Als je een dertiger, veertiger of vijftiger bent, ben je er waarschijnlijk ook mee opgegroeid. En anders wel met de fluoridespoelingen op school. Goed voor je gebit.
Onze ouders wilden goed voor onze tanden zorgen. Het waren de jaren van de schooltandartsen, grootschalige voorlichtingscampagnes en steeds meer aandacht voor een goede mondhygiëne. Om te voorkomen dat we, zoals veel van hun ouders, later een glas met ons kunstgebit op ons nachtkastje zouden hebben staan.
Onbedoeld waren het vermoedelijk ook de jaren waarin mogelijk mede het fundament werd gelegd voor de groeiende aantallen schildklierproblemen waar we nu mee kampen, maar ja, dat wisten je ouders toen helaas nog niet. Uit onderzoek blijkt namelijk dat er in combinatie met een jodiumtekort negatieve gevolgen mogelijk zijn voor de schildklier.
Even… wat is fluoride nou precies?
Je associeert fluoride waarschijnlijk vooral met gezonde gebitten en tevreden tandartsen. Maar wat is het nou precies? Fluoride is een zogeheten halogeen, net als chroom, bromide en jodium. Halogeen betekent zoutmakend. Wanneer halogenen reageren met metalen, maken ze zouten, zoals bijvoorbeeld natriumchloride (keukenzout), zilverbromide (gebruikt in de fotografie) en de natriumfluoride die in tandpasta’s wordt gebruikt.
Fluoride wordt gebruikt om het glazuur hard te maken en zo tandbederf tegen te gaan. Vandaar dat het wordt gebruikt in allerlei mondverzorgingsartikelen: tandpasta, tandenstokers, flosdraad, mondspoelmiddelen, vulmaterialen en de witte fluor pilletjes waar dit verhaal mee startte.
Maar té veel fluoride is ook niet goed. Als je er te veel van binnenkrijgt, krijg je bruine vlekken en strepen op je tanden oftewel fluorose. Dit fenomeen zie je vooral in landen waar fluoride aan het drinkwater wordt toegevoegd. In Nederland is dat gelukkig niet het geval. Wel lijkt dit een van de redenen te zijn waarom het advies van de witte tabletjes eind jaren ’90 is gestopt én waarom er inmiddels verplicht een tekst staat op kindertandpasta’s om ouders te waarschuwen. Ze moeten ervoor zorgen dat hun kinderen zo min mogelijk tandpasta inslikken om te veel fluoride te voorkomen. De ouders van nu hebben een tegenovergestelde rol gekregen van die van onze ouders.
Naast de zichtbare vlekken en strepen, is er ook onzichtbare fluorideschade wanneer je er te veel van binnenkrijgt. Fluoride is schadelijk voor onder andere je botten, je spieren en je schildklier! Omdat ik in mijn praktijk vrouwen met een trage schildklier help, ga ik hier wat dieper op in. Waarbij ik voor de nuance vast wil aantekenen dat ik vaak een combinatie van allerlei oorzaken tegenkom.
Fluoride en de schildklier
Je schildklier is een piepkleine vlindervormige klier aan de voorzijde van je hals, tegen je luchtpijp aan. Zo klein als het kliertje is, zo belangrijk is het voor je gezondheid.
Je schildklier is, om zijn werk goed te kunnen doen, afhankelijk van onder andere jodium. Het inactieve schildklierhormoon T4 en het actieve schildklierhormoon T3 bevatten jodium en kunnen hun werk dus alleen maar doen als er voldoende jodium in je lichaam is. Dit mag je uiteraard verder vergeten, maar het is belangrijk omdat je lichaam minder jodium opneemt als de concentratie fluoride boven een bepaalde grens komt. Als dat langere tijd het geval is, krijg je een chronisch jodiumtekort. Het gevolg hiervan is, dat je TSH-waarde (dit is de waarde die een huisarts laat meten hij of zij vermoedt dat je een trage schildklier hebt) omhoog gaat. Dan krijg je de vage klachten van iemand met (beginnende) schildklierproblemen, namelijk:
- In de ochtend al moe je bed uit komen en je door je dag heen slepen.
- Het altijd maar koud hebben, ook als je omgeving geniet van het lekkere warme weer.
- In huilen kunnen uitbarsten ‘om niets’ of bozer worden dan je wilt.
- Je geheugen ervaren als een zeef, waar je belangrijke informatie niet terug kunt vinden.
- Last hebben van spierpijn, of zulke stijve gewrichten hebben dat je je voor je gevoel beweegt als een 80-jarige.
- Niet meer helder kunnen nadenken, dingen vergeten.
- Haaruitval, droge huid, jeuk en meer.
Een logische stap als je deze klachten hebt, is een bezoekje aan je huisarts, die je bloed kan laten onderzoeken op – inderdaad - je TSH-waarde. Als deze te hoog is, weet je huisarts dat je schildklier niet optimaal functioneert, maar kan hij of zij er nog niet zoveel mee. Pas als ook je T4- en T3-waarden niet goed zijn, komt een huisarts in actie en zal je medicatie voorschrijven. Net als aan al die anderen die net als jij kampen met een trage schildklier.
Maar die medicatie verlaagt niet de hoeveelheid fluoride in je lichaam. En het verhoogt ook niet het jodiumgehalte (dat bij veel mensen toch al laag of te laag is). En in de tussentijd heb jij elke dag die vage klachten. Dat is niet wat je ouders met al hun goede bedoelingen voor ogen hadden, decennia terug… En bijna niemand die nog de mogelijke link legt met dat roze potje pilletjes van toen.
Redactie: Na enige commotie op LinkedIn en Facebook mbt deze blog hebben we de volgende vraag voorgelegd aan Prof. Dr. Hanno Pijl. Endocrinoloog, Hoogleraar diabetologie:
'Zouden we een advies/ fact check bij je neer mogen leggen? Het gaat over het onderwerp “een te veel aan fluoride inname in het verleden/nu en een vertraagde schildkierfunctie” wat in voorgaande jaren hier en daar mogelijk het geval kan zijn geweest (roze potje) ZYma. Zo ver bekend is er geen wetenschappelijk bewijs dat fluoride invloed heeft op de werking van de schildklier. De vraag is of er “aanwijzingen” zijn of een te veel aan fluor mogelijk wel invloed kan hebben op de werking van de schildklier/ mede oorzaak kan zijn van een vertraagde schildklierwerking.'
Zijn antwoord, met toestemming om deze te publiceren bij dit artikel: 'Een snelle zoekactie in de wetenschappelijke literatuur levert een aantal betrekkelijk betrouwbare studies op die suggereren dat hoge dosis fluoride de inbouw van jodium in schildklierhormoon bemoeilijkt. Mensen die een hoge "exposure" aan fluoride hebben en ook nog weinig jodium binnenkrijgen lijken daarom een wat hogere kans te hebben op een te traag werkende schildklier.'
Bronnen blog Irene Boonstoppel:
https://www.plusonline.nl/mensen-meningen/waar-is-dat-potje-fluortablet…
https://www.allesvoorjetanden.nl/nl/blogs/blog/fluoride-niet-zo-onschul…
https://nl.wikipedia.org/wiki/Schildklier
