Herken je dit? Na een lange dag op je werk ben je bekaf, opgebrand gewoon. Je hebt geen energie meer om te gaan sporten en het liefst plof je op de bank met een snelle (magnetron) maaltijd. Je voeten branden, spieren in je nek en schouders voelen stijf van een hele dag achter de pc zitten en na dat conflict met die vervelende collega staan zelfs je kaken strak van de stress. Het ervaren van stress kan je ook goed in je mond voelen, het tandvlees is dan meer gevoelig. Misschien bloedt het zelfs als je de tanden poetst. Dit is goed mogelijk want de effecten van psychische en fysieke stress kunnen zichtbaar zijn in de mond. Ik leg het je uit;
Wat is stress?
Stress is een verandering van het natuurlijk evenwicht van het lichaam, stress verstoort de balans in het lichaam. Als je gezond, weerbaar en flexibel bent dan zal je na het ervaren van stress ook weer snel herstellen. Chronische stress is een ander verhaal waarover later meer.
Vecht of vluchtreactie
Stress is een eigentijds woord voor gevaar. Onze huidige stressreactie is dezelfde als bij de oermens en zorgt ervoor dat wij kunnen overleven. Onze hersenen maken geen verschil tussen ‘de leeuw die je achtervolgt’, een virus of ziekmakende bacterie of de werkstress van nu. Een stressreactie is een beschermingsreactie op bedreigingen zoals bijvoorbeeld Corona en ook bedreigingen vanuit je omgeving zoals een energievretende baan, een ongelukkige relatie, verkeerde voeding, te veel of te weinig bewegen, roken en te veel alcohol maar ook het hebben schulden of je zorgen maken om iemand activeren de stressreacties. Er zijn verschillende hormonen die geactiveerd worden om de stressreactie op te starten en uiteindelijk weer stop te zetten. Ook wel bekend als ‘fight or flight or freeze response’; de vecht of vlucht of bevriesreactie.
Acute stress en chronische stress.
Een acute stressreactie, de leeuw die je achtervolgt, heeft als functie om te overleven. De huidige veroorzakers van stress zorgen er echter voor dat het moeilijk is om een stressreactie tot een goed einde te brengen, waardoor we chronische stress ervaren en dan is stress een ziekmaker. Chronische stress met al zijn beschermingsreacties gaat maar door waardoor het lichaam niet kan herstellen en terug kan komen in een gezonde balans.
De positieve gevolgen van stress verminderen op een rij
Wanneer je bewust bent van je stressvolle leven en weet waar de oorzaken zitten dan kan je ook keuzes maken om (blijvend) stress te verminderen. En natuurlijk kost het tijd en soms is het moeilijk om bepaalde stappen te zetten, maar al snel zullen de eerste voordelen merkbaar worden. Blijvende stressreductie en een meer ontspannen leven in gezonde balans heeft de volgende voordelen;
- Stressreductie verkleind het risico op welvaartsziekten. Welvaartsziekten zoals parodontitis en hart- en vaatziekten worden veroorzaakt door ontstekingen die ontstaan als het lichaam chronische stress ervaart. Een kortdurende stressreactie zal stofjes uitscheiden die voor een ontsteking zorgen (adrenaline), en er volgen al snel stoffen (cortisol) die de ontstekingsreactie weer uitschakelen. Blijft de stress langdurig aanwezig, dan lukt het niet meer om ontstekingen te remmen met alle gevolgen van dien. Dit inzicht verklaart waarom stressvermindering meehelpt in het voorkomen van welvaartsziekten.
- Stressreductie vermindert het ontstaan van gaatjes en tandvleesontstekingen. De kans op cariës (gaatjes), gingivitis en parodontitis (tandvleesontstekingen) is groter bij stress door een veranderde speekselproductie. Bij bijvoorbeeld schrikken of vlak voor je op moet voor een presentatie kan je stress voelen door ineens een droge mond te krijgen. Er wordt meer taai speeksel met het enzym (hulpstof) amylase geproduceerd. Dit enzym kan zetmeel al in de mond afbreken om het lichaam snel van energie te voorzien. De functie hiervan is nog niet helemaal duidelijk, maar een mogelijkheid is dat het lichaam in tijden van stress om snelle energie (glucose) vraagt en dit wordt medemogelijk gemaakt door de andere speekselsamenstelling. Taai speeksel heeft als nadeel dat het minder goed reinigt dan waterig speeksel, waardoor de kans op problemen in de mond toeneemt. Dit inzicht verklaart waarom stress verminderen goede invloed heeft op de mondgezondheid.
- Stressreductie geeft meer energie. Vermoeidheid voel je als er een tekort is aan energie. Het lichaam is de hele dag bezig met energie verdelen. Grofweg wordt energie verdeeld onder drie grote groepen; de hersenen, de spieren en het immuunsysteem. In het geval van chronische stress wordt het immuunsysteem geactiveerd om voorbereid te zijn op verwondingen die kunnen ontstaan tijdens het vluchten of vechten en om infectie te voorkomen. Dit systeem vraagt in tijden van stress ineens veel energie, waardoor er minder energie over is voor de overige systemen. Simpel gezegd zorgt stress dus voor een tekort aan energie in spieren en hersenen waardoor we ons zo vermoeid voelen. Met dit inzicht is het verklaard waarom men zich fitter voelt wanneer de stress is verminderd en het lichaam in balans is.
Wil jij stress minderen en meer vitaliteit ervaren? Ga aan de slag met de Planner voor een vitaal leven!
