Tandsteen verwijderen gebeurt om tanden te ontdoen van de ruwe laag waarin bacteriën zich kunnen nestelen. Tandsteen is verkalkte tandplak en kan alle kleuren van de regenboog hebben. Tandsteen met een bruinige of zwarte kleur noemen we vaak ‘aanslag’. Deze kleur wordt veroorzaakt door kleurstoffen uit voeding, drank of tabakswaren. Niet alleen boven de rand van het tandvlees, de zichtbare plaatsen, kan tandsteen ontstaan maar ook onder het tandvlees, het niet zichtbare deel.
Ontsteking
Tandsteen onder het tandvlees is het meest schadelijke tandsteen. Wordt het tandsteen onder het tandvlees niet verwijderd dan kan het op den duur kaakbotverlies veroorzaken door een ontstekingsproces. Hierbij kunnen uiteindelijk tanden en kiezen los gaan staan. Met name bij de grote kiezen loopt men hier risico op. Deze ontsteking is gerelateerd aan allerlei lichamelijk (welvaartsziekten)ziektes. Veel mensen vinden het belangrijk dat hun voortanden mooi schoon worden gemaakt terwijl het qua gezondheid veel belangrijker is om aandacht te schenken aan de kiezen.
Tandsteen behandelen
Tandsteen kan worden verwijderd bij de tandarts, preventieassistent of mondhygiënist. Steeds vaker zie je dat tandartsen enkel een klein beetje tandsteen verwijderen in enkele minuten tijdens de controle en als het meer werk is dan doet de mondhygiënist het. De mondhygiënist vertelt dan tevens hoe je het tandsteen en de eventuele tandvleesontsteking voortaan kunt voorkomen. Soms is de ontsteking zo ernstig dat er een heel onderzoek en stappenplan bij hoort. Dit kan je vinden op onze pagina over parodontitis. De behandelingstijd kan oplopen tot een uur. De preventieassistent behandelt vaak de eenvoudigere gevallen en kan ook voorlichting geven. Deze behandelingen worden doorgaans een half uur ingepland. Voorafgaand aan het verwijderen van het tandsteen moet er altijd een snelle meting worden gedaan om de conditie van het tandvlees in te schatten. Dit noemen we sinds 2021 de PPS-meting en is te herkennen aan het meten van de ruimte tussen tand/kies en het tandvlees. De behandelaar krijgt goed inzicht in de conditie van je tandvlees en kan je hier uitleg over geven.
Tandsteen verwijderen
Het tandsteen verwijderen kan op verschillende manieren. Het kan handmatig gebeuren met zogenaamde scalers en curettes en met een tandsteenapparaat. Met de hand is het voor de behandelaar intensiever maar heeft u niet het nare geluid van het apparaat en ook geen water gespetter. Je hoort het instrument wel krassen op uw tanden. Dit klinkt voor u vrij hard omdat het via het kaakbot direct het oor bereikt. Het kan klinken alsof je op een grindpad loopt. Of het pijnlijk is, is per persoon zeer verschillend. Sommige mensen vinden het zelfs prettig. Hetzelfde geldt voor het tandsteenapparaat, ook dat kan fijn voelen, maar als je gevoelig bent voor koud water is het niet altijd prettig. Bespreek dit dan met de behandelaar om een voor jou zo comfortabele manier te kiezen. Beide manieren bereiken hetzelfde schone resultaat, maar tegenwoordig blijkt steeds meer dat het apparaat minder schade van het oppervlak zal geven dan een handinstrument. De schade die zou kunnen optreden bij het gebruik van het handinstrument is zeer minimaal maar toch moet hier voorzichtig mee worden omgegaan.
Onder en tandvlees en spetterend water
Met de juiste ‘tip’ op het tandsteen-apparaat kan de mondhygiënist of preventieassistent goed onder het tandvlees komen. De tip is dan extra lang en smal en kan zo waarschijnlijk dieper komen dan een handinstrument. Bovendien gaat het een stuk sneller dan met een handinstrument. Mocht je de behandeling echt als vervelend ervaren, dan kan er verdoofd worden. Het water wat vrij komt bij het tandsteen verwijderen met het tandsteenapparaat kan flink spetteren. Dit komt doordat het uiteinde trilt en daarmee het water niet als een straal eruit komt maar als een soort wolk of mist. Dit water zorgt ervoor dat de tip niet te heet wordt en verbranding wordt voorkomen. Later kwam men er achter dat dit water tevens een reinigend effect heeft doordat de waterbelletjes imploderen.
Tijdens het tandsteen verwijderen kan je tandvlees flink gaan bloeden. Dit komt niet doordat er iets beschadigd raakt maar doordat er in een gebied wordt gereinigd waar het ontstoken is. In feite is het een soort ontstekingsvocht wat dan uit uw tandvlees loopt. Het lichaam is het gevecht met de bacteriën aangegaan waardoor er meer bloed in dit gebied loopt. Het is dus een afweerreactie van het lichaam. Hetzelfde kan gebeuren tijdens poetsen of flossen, wanneer je uitspuugt zie je dan bloed meekomen. Dan weet je dus dat het tandvlees ontstoken is en dat het tijd is voor een afspraak bij de tandarts of mondhygiënist.
Polijsten
Na het tandsteen verwijderen wordt het gebit meestal nog gepolijst. Hierna voelen je tanden weer lekker glad en schoon aan. Een mooie start om thuis je gebit weer dagelijkse goed te gaan bijhouden. Tandsteen kan je niet zelf verwijderen. Als het eenmaal aan je tanden zit dan krijg je het er niet afgepoetst. Het is zeer onverstandig om dit zelf met een paperclip of nagelschaartje te verwijderen. Je loopt kans op onherstelbare schade of je maakt het slechts ruwer. Op ruwe oppervlakken ontstaat nog sneller tandsteen. Goede mondhygiëne waarin je ook goed poetst tussen je tanden en kiezen met een rager, stoker, floss of waterflosser werkt preventief tegen tandsteen. Men noemt dit ook wel interdentaal reinigen.
De een meer last van tandsteen dan de ander
Waarom heeft de één meer tandsteen dan de ander? Dit is deels te verklaren in de eigen mondhygiëne. Hoe meer plaque in de mond achterblijft, hoe meer tandsteen er zich zal vormen. Dit kan je testen met plakverklikkers. Maar ook het speeksel heeft hier een rol in. De een heeft een andere zuurgraad als de ander. Ook is de ene mond makkelijker te reinigen dan de ander. Tanden kunnen scheef staan of van zichzelf wat ruwer. Naar mate men ouder wordt verandert het speeksel en ook de ruwheid en tandstand, dus ouderen hebben vaker tandsteen. Mensen die met de mond open slapen of mondademhaling hebben produceren meestal ook meer tandsteen. Rokers hebben ook meer tandsteen dan niet-rokers. Anti-tandsteen tandpasta levert niet minder tandsteen op dan andere tandpasta. Het tandsteen is dan slechts anders van structuur. Het geheim ligt hem nog steeds in de poetstechniek. Vraag uw tandarts, mondhygiënist of assistent hierom advies.
Voorkomen van tandsteen
Met een gezonde leefstijl en goede dagelijkse mondhygiëne kan je veel voorkomen maar enig tandsteen is toch moeilijk helemaal te voorkomen. De meeste mensen krijgen wel enig tandsteen ondanks de goede mondverzorging en gezonde leefstijl. Daarom is het regelmatig bezoeken van de Mondhygienist of preventieassistent goed om het tijdig te laten verwijderen. Voor de een zal dat elke 3 maanden zijn en voor de ander is elke half jaar voldoende. Stem dat af met je behandelaar.
Je kan ook zelf deze Leefstijl screening eens doorlopen om te ontdekken of je nog meer kan verbeteren voor een goede (mond)gezondheid.
