Tandplak of tandplaque is een kleverig en plakkerige substantie in de mond dat zich vormt rondom de tandhalzen. Tandplak is de boosdoener van veel mondproblemen zoals ontstekingen en het ontstaan van gaatjes. Wat is tandplak, wat kunnen de gevolgen zijn van tandplak en wat kan je eraan doen?
Tandplak bestaat uit bacteriën, voedselresten en stoffen uit het speeksel. De samenstelling van de tandplak varieert.
Bacteriën
Tandplak bestaat voor het grootste deel uit bacteriën. In de mondholte zitten wel 600 verschillende soorten bacteriën. De mondflora bestaat uit zowel gunstige bacteriën als ongunstige bacteriën. Het is belangrijk dat er een goede balans tussen de verschillende bacteriën is. Dit is nodig om de mond gezond te houden.
Voedselresten
Voedselresten kunnen zich vastzetten op het gebit, tussen de tanden en kiezen en vormen een onderdeel van tandplak. De bacteriën in tandplak zetten suikers uit het voedsel om in zuren die het glazuur aantasten, waardoor gaatjes en slijtage kunnen ontstaan.
Speeksel
De samenstelling van het speeksel is bij iedereen anders en is ook niet altijd gelijk. Een normale gemiddelde dagelijkse speekselproductie ligt tussen de 500 – 1000 ml per dag. Speeksel heeft veel belangrijke functies waaronder smering bij het kauwen, spreken en slikken, smaakgewaarwording, spijsvertering en ook bescherming en reiniging van de mond.1 ml speeksel bevat 100 miljoen tot 1 miljard bacteriën. Speeksel is ook belangrijke voedingsbron voor deze bacteriën.
Een verstoorde balans van het speeksel kan tandheelkundige problemen veroorzaken. Lees meer over speeksel in dit uitgebreide artikel over speeksel.
We gaan er dieper op in:
Mondflora en darmflora
Er is steeds meer bekend over de werking van de mond- en darmflora. Ook al zijn ze beiden net iets anders, beiden flora kunnen niet zonder elkaar. Het is zelfs zo dat de darmflora zich na de geboorte ontwikkelt vanuit de mondflora. En gaat het mis met de balans in de mond dan zal dit naast het veroorzaken van mondproblemen ook merkbaar zijn in de darmen en andersom.
Biofilm
De biofilm is de omgeving die de bacteriën creëren om in te overleven en zich te kunnen vermeerderen. Zie deze striptekening van Janneke de Boer hoe de biofilm werkt en wat je orthomoleculair kan doen voor een betere mondgezondheid.
Ontstekingen door tandplak
Op tanden en kiezen ontstaat er dagelijks een laagje tandplak. Deze plaque moet dagelijks weggehaald worden. Bij het niet tijdig verwijderen van tandplak door een goede mondhygiëne en/of professionele mondzorg kunnen de bacteriën die hierin aanwezig zijn voor een ontsteking zorgen. Een ontsteking begint met bloedend tandvlees. Als je bij het poetsen last hebt van bloedend tandvlees dan is dat al het signaal van een ontsteking. Deze milde vorm wordt gingivitis genoemd en is goed te behandelen. Gingivitis herstelt in ongeveer 2 weken. Wordt deze milde ontsteking niet behandeld dan gaat het proces verder en ontstaat er een ernstige tandvleesontsteking (parodontitis) met onherstelbare gevolgen. Hierbij is ook het kaakbot aangetast.
Tandplak veroorzaakt gaatjes!
Tandplak is de veroorzaker van gaatjes ook wel cariës genoemd! Geen plak, geen cariës! Tandbederf treedt op als de bacteriën in de tandplak suikers afbreken tot zuren. Deze zuren beschadigen het glazuur wat uiteindelijk kan leiden tot een gaatje. Lees meer over cariës en over cariëspreventie.
Tandsteen
Tandplak dat niet wordt verwijderd kan door stoffen in het speeksel verkalken tot tandsteen. Tandsteen kan je niet zelf verwijderen. Hiervoor moet je naar de mondhygiënist. De mondhygiënist of preventie-assistent kan met een professionele gebitsreiniging het gebit schoonmaken en alle tandsteen verwijderen. Ben je gevoelig voor het ontwikkelen van tandsteen dan kan een extra bezoek aan de mondhygiënist verstandig zijn.
Is de een gevoeliger dan de ander voor tandplak?
De vorming van tandplak is van zoveel factoren afhankelijk dat het inderdaad zo is dat de een meer tandplak ontwikkelt dan de ander. Dat heeft o.a. te maken met de samenstelling en hoeveelheid van het speeksel.. Als je last hebt van een drogere mond, dan is er minder speeksel om de mond te op een natuurlijke manier te reinigen, waardoor er meer tandplak achter blijft . Daarnaast zijn er enzymen en eiwitten die van invloed zijn op het ontstaan van tandplak. Net zoals dat je voeding een rol speelt.
Voorkomen van tandplak
Door op de goede manier te poetsen en tussen de tanden en kiezen te reinigen, het interdentaal reinigen, kan je plaque wegpoetsen. Ook het goed gebruik van een waterflosser kan helpen om plaque te voorkomen. Met alleen tandenpoetsen wordt slechts 60% van de tandplak verwijderd. Door ‘interdentaal’ te reinigen, dat is ragen, flossen en stoken tussen de tanden en kiezen, stijgt die naar 85%.
De een zal een intensievere mondhygiëne moeten onderhouden om tandplak te voorkomen dan een ander. Ontwikkel je snel tandplak en tandsteen dan kan regelmatigbezoek aan de mondhygiënist verstandig zijn voor het gezond houden van het tandvlees en voor het behoud van je gebit.
Plaque-kleurtest
Met een plaque-kleurtest, ook wel de plakverklikker genoemd, wordt tandplak zichtbaar gemaakt. Dit is een zeer effectieve methode om inzicht te krijgen of je mondhygiëne voldoende is. Zowel voor kinderen als voor volwassenen kan het verhelderend zijn om te zien waar in je gebit de plak zich moeilijk laat verwijderen. Er is zelfs ‘jongere’ en ‘oudere’ tandplak welke ook zichtbaar wordt gemaakt. De mondhygiënist kan deze plak kleurtest uitvoeren en samen met jou de resultaten bespreken. Met een passend advies kan je de dagelijkse mondhygiëne nog beter uitvoeren en je mondgezondheid een groot plezier doen.
Q-SCAN™ PLUS
De ontwikkelingen om mondhygiëne te verbeteren en tandplak te bestrijden gaan door. Zo is er de Oral Qamera voor thuisgebruik. Deze Oral Qamera is speciaal ontwikkeld voor gezinnen met opgroeiende kinderen. Na het poetsen even kijken of er goed gepoetst is. Simpel voor de mond houden en met de lampjes aan in de spiegel kijken. Waar rode verkleuringen te zien zijn, daar zit plak. En zie je die rode plekjes, dan weet je waar je beter moet poetsen. Dit kan heel motiverend werken voor kinderen en het is hartstikke leuk! Mochten de rode plekjes niet verdwijnen, maak dan een afspraak met je mondhygiëniste. Meer weten over de Oral Qamera? Lees dan deze pagina over de QLF methode.
