De meeste problemen in de mond bij mensen met diabetes worden veroorzaakt doordat mensen met diabetes vatbaarder zijn voor ontstekingen. Bovendien genezen ontstekingen en wondjes moeilijker. Dat geldt voor het hele lichaam, maar in de mond vooral voor het tandvlees en het kaakbot. Mensen met slecht ingestelde bloedglucose- waarden hebben vaker ernstige gingivitis en parodontitis dan mensen die geen diabetes hebben. Circa tien procent van de Nederlandse bevolking heeft ernstige parodontitis. Bij mensen met diabetes wordt dit geschat op ongeveer vijfentwintig à dertig procent. Parodontitis komt dus twee tot drie keer vaker voor bij mensen met diabetes. Door ernstige parodontitis kunnen de tanden of kiezen los gaan staan en uiteindelijk uitvallen. Daardoor kunnen problemen ontstaan met kauwen. Minder gezonde keuzes, zoals voor voedingsmiddelen met meer vet, suiker of juist minder vezels kunnen daar weer een gevolg van zijn.
Met een gezonde leefstijl kan je veel bereiken om gezonder, sterker én weerbaarder te worden en de gevolgen van diabetes te beperken. In het artikel ‘Diabetes en de mond’ kan je hier meer over lezen.
Voorkomen van problemen
Een verslechtering van de mondgezondheid kan optreden als complicatie van diabetes, vooral bij mensen bij wie de diabetes niet goed gereguleerd is. Een onvoldoende regulatie maakt ook de behandeling van parodontitis moeilijker. De mondgezondheid kan echter ook een risicofactor zijn voor de regulatie van diabetes. Bij de behandeling van diabetes hoort ook de zorg voor een goede mondgezondheid en andersom voor het bereiken van een goede mondgezondheid is goede regulatie en controle van de diabetes belangrijk.
Op de pagina ‘Diabetes en de mond’ kan je lezen over de relatie tussen diabetes en mondgezondheid, hoe die wisselwerking is en de mogelijke problemen met de mondgezondheid als bijwerking van diabetes.
Het goede nieuws
Het goede nieuws is dat er sprake is van tweerichtingsverkeer: het voorkómen en behandelen van gingivitis en parodontitis kan helpen bij het onder controle krijgen van de bloedglucosewaarden. Door de behandeling van parodontitis, waarbij een goede mondhygiëne essentieel is, vermindert de ontsteking. Hierdoor neemt de insulinebehoefte af en dit levert bij mensen met diabetes een verbetering van de bloedglucosewaarden op.
De gouden regels
- Poets je gebit tweemaal per dag grondig, bij voorkeur, ’s morgens en voor het slapen gaan. Elke keer als je poetst, verwijdert je de tandplak die zich continu op de tanden vormt.
- Poets minimaal twee minuten per keer met de juiste poetstechniek.
- Gebruik tandpasta met fluoride.
- Reinig dagelijks tussen de tanden met floss, tandenstokers of interdentaal borsteltjes. Vraag de tandarts of mondhygiënist welk product voor jou het meest geschikt is.
- Maak minimaal 3 of 4 keer per jaar een afspraak bij de mondhygiënst.
- Eet of drink niet vaker dan zeven keer per dag of drink water, koffie of (kruiden) thee zonder suiker, dit is niet schadelijk voor het gebit.
- Bij een te lage glucosewaarde mag je extra eten of drinken.
- Bij een te hoge glucosewaarde mag je extra drinken, bijvoorbeeld water of thee zonder suiker.
- Laat je gebit en tandvlees regelmatig controleren.
Goed poetsen helpt
Je kan je gebit handmatig poetsen maar ook gebruik maken van een elektrische tandenborstel. De tandarts of mondhygiënist kan je daarin adviseren.
Vergeet niet de tandenborstel (zowel hand als elektrisch) om de drie maanden te vervangen. Een borstel van drie maanden oud verwijdert 30% minder tandplak dan een nieuwe tandenborstel.
Handtandenborstel
Een goede handtandenborstel heeft:
• Zachte afgeronde nylon haren.
• Een kleine borstelkop zodat je gemakkelijk ook achter in de mond kunt komen.
• Een steel die goed in de hand ligt.
Poetstechniek:
Er zijn verschillende manieren om tanden te poetsen.
Hier volgt de meest geadviseerde methode: de Bass methode.
1. Om de buitenkant van de tanden te poetsen, plaatst u de tandenborstel in een hoek van 45 graden tegen de rand van het tandvlees. Poets met korte, zachte heen-en weergaande bewegingen zonder druk uit te oefenen. Plaats de borstel na ongeveer 10 seconden een tand of kies verder.
2. Maak dezelfde bewegingen voor de binnenkant van de tanden en kiezen.
3. Bij de binnenkant van de voortanden is het gemakkelijker de borstel verticaal te plaatsen.
4. Poets ook de kauwvlakken met korte schrobbewegingen.
Elektrische tandenborstel
Een goede elektrische tandenborstel heeft:
- Een kleine borstelkop
- Ligt goed in de hand
- Is oplaadbaar
- Heeft bij voorkeur een zogenaamde 2-minuten timer dat een signaal geeft wanneer je de aanbevolen poetstijd heeft bereikt.
Poetstechniek:
Het poetsen met een elektrische tandenborstel vereist een andere techniek dan met een handtandenborstel. De borstel maakt zelf de juiste bewegingen, je hoeft dus geen poestbeweging te maken. Van belang bij elektrisch poetsen is de plaatsing van de borstel op de tanden en kiezen en zorg dat je elke tand en kies op alle oppervlakken schoonmaakt.
1. Plaats voor de buitenkant de borstel steeds opnieuw loodrecht op de tanden, tegen de rand van het tand- vlees aan. U hoeft geen poetsbewegingen te maken. Ga langzaam van tand naar tand, kies naar kies.
2. Begin voor de binnenkant bij de achterste kies en beweeg de borstel langzaam weer van kies naar kies en van tand naar tand.
3. De achterkanten van de achterste kiezen kunt u reinigen door de borstelkop dwars te plaatsen.
4. Ook de kauwvlakken worden kies voor kies gereinigd.
Reinigen tussen de tanden en kiezen
Zelfs grondig poetsen is niet genoeg! Elke tand of kies bestaat uit vijf oppervlakken. Met poetsen reinigt je er slechts drie van de vijf. De twee overige vlakken zijn de ruimten tussen de tanden en kiezen. Er zijn heel wat manieren om de ruimte tussen tanden en kiezen schoon te maken: flossen, stoken en het gebruik van interdentale ragertjes. Welke soort dient je te gebruiken hangt deels af van de eigen voorkeur en deels af van wat de tandarts of mondhygiënist adviseert.
Flossen
Er zijn verschillende soorten floss te koop. Met of zonder wax, met of zonder smaakje. Het voordeel van wax is dat het flossdraad gemakkelijker tussen de tanden en kiezen glijdt. Goede floss rafelt niet en is bestand tegen breken.
Er bestaat ook flosstape, een iets bredere draad die vooral voor beginners uitkomst biedt.
Stoken
Een goede tandenstoker:
- Is van zacht hout gemaakt
- Is klein
- Heeft een platte onderkant
- Een zeer goed alternatief voor een houten stoker is de rubberen Soft-Pick.
Interdentaal ragen
Waar er voldoende ruimte tussen de tanden en kiezen is voor het gebruik van ragers, genieten deze de voorkeur boven tanden- stokers. Ragers halen namelijk meer tandplak weg dan tanden- stokers. Ragers zijn verkrijgbaar in vele maten, van zeer smal tot extra groot. Om de tandplak goed te verwijderen, moet de rager met enige moeite tussen de tanden en kiezen doorgaan.
Een goede rager:
- Heeft een verdikt handvat voor een goede grip
- Sommige merken is het stalen draadje beschermd door een coating zodat het glazuur van de tanden niet beschadigd.
- Sommige merken zijn antibacterieel, dat voorkomt bacteriële besmetting van eerder gebruik.
- Moet kunnen buigen om ook bij de achterste kiezen te komen en heeft een metalen binnenste van het borsteltje dat is beschermd met plastic.
Wat kan je nog meer doen voor een gezonde mond?
Naast plak verwijderen door te poetsen en tussen uw tanden en kiezen te reinigen kunt u eventueel aanvullende maatregelen nemen en zo zorgen voor een zo gezond mogelijke en optimaal beschermde mond, bijvoorbeeld door je tong te reinigen of een spoelmiddel te gebruiken. Daarnaast de eet- en drinkmomenten beperken, water en thee zonder suiker uitgezonderd.
Tong reinigen
Ook op de tong bevinden zich veel soorten micro-organismen.
Zij kunnen, net als bacteriën in de tandvleespocket, een belangrijke rol spelen bij de productie van vluchtige zwavelverbindingen.
Deze verbindingen kunnen een slechte adem veroorzaken.
Het verwijderen van het tongbeslag op de rug (achter) van de tong heeft zin als je last van een slechte adem hebt. De tong reinigen kan met een tongschraper.
Techniek
Steek de tong goed uit en plaats de tongreiniger zo ver mogelijk op het achterste gedeelte van de tong.
Oefen druk uit en trek dan de tongreiniger langzaam naar voren. Maak de tongreiniger schoon met water en herhaal deze handeling een aantal keren. De tongrug is erg gevoelig en soms kunnen kokhalsneigingen optreden. Door goed door de neus te ademen en rechtop te staan kan je dit zo veel mogelijk voorkomen.
Mondspoelmiddel
Als extra aanvulling op de dagelijkse mondhygiëne kan je een mondspoelmiddel gebruiken om de ontwikkeling van tandplak te helpen verminderen en de conditie van het tandvlees te verbeteren of omdat je het gewoon prettig vindt. De tandarts of mondhygiënist kan adviseren of het gebruik van een spoelmiddel nuttig is.
Er zijn veel verschillende mondspoelmiddelen, allemaal met een verschillende werking. De tandarts of mondhygiënist bijvoorbeeld een mondspoelmiddel met fluoride adviseren tegen gaatjes, met chloorhexidine of actieve zuurstof na een uitgebreide tandvleesbehandeling.
Probiotica
Een mogelijk hulpmiddel bij het in stand brengen van een gezonde mondflora in de mond zijn probiotica. Probiotica worden al langer gebruikt in de medische wereld. De WHO (wereld gezondheidsorganisatie) definieert probiotica als levende micro-organismen die, mits toegediend in adequate hoeveelheden, gezondheidswinst opleveren voor de gastheer of -vrouw.
Wat te doen bij mondschimmel
m.m.v. Louise Witteman
Gisten komen bij vrijwel iedereen normaal op de huid en in de mond voor. Pas als de hoeveelheid gisten op bepaalde delen van de huid of slijmvliezen zo groot wordt dat een ontsteking ontstaat wordt van een candida- of schimmelinfectie, gesproken. Als de diabetes niet goed is ingesteld en de bloedglucose langdurig te hoog is, vind je ook meer glucose in het speeksel. Dit is ideaal voor de candida-gist, Candida groeien sneller als er meer glucose in het speeksel aanwezig is. Door de hoge bloedglucose is ook de afweer van mensen met diabetes verminderd. Mensen met diabetes vatbaarder voor candida-overgroei schimmelinfecties .
Een schimmelinfectie in de mond kan zich uiten door kleine witte plekjes op de slijmvliezen, de tong en het tandvlees, die door stevig wrijven kunnen worden verwijderd. Dit laat dan een pijnlijk, schraal plekje achter.
Soms staan de witte plekken niet op de voorgrond, maar juist rode gladde afwijkingen van de tong en de slijmvliezen. Deze vorm is vaak bijzonder pijnlijk.
Een lichte infectie kan meestal eenvoudig worden behandeld met een goede mondhygiëne, eventueel in combinatie met schimmeldodende medicatie. Roken en het dag en nacht dragen van een (gedeeltelijk) kunstgebit kunnen het risico op een schimmelinfectie ook verhogen. Door te stoppen met roken en het kunstgebit ’s nachts uit te laten kan je het risico verkleinen.
Tot slot
Na deze opsomming van informatie kan het onduidelijk zijn wat voor jou de beste dagelijkse mondhygiëne is. Overleg dan met je tandarts of mondhygiënist wat voor jou de beste keuze is. Wil je meer lezen, er is ter inspiratie op deze site kennis en inzichten beschikbaar in de gerelateerde pagina's vanuit verschillende invalshoeken geschreven door verschillende bevlogen professionals
Er is ook het DiabetesSpel via een app te downloaden, dat je alle voedingsinformatie leert bij diabetes. Erg leuk en leerzaam!
Voor Google Play; https://play.google.com/store/apps/details?id=com.robinhealth.diabetspel
App Store https://apps.apple.com/us/app/diabetesspel/id1581072418
Naar de website: https://robinhealthgames.com/diabetesspel-nl/
Tips, inspiratie, hulp bij een gezondere leefstijl en diabetes omkeren vind je ook bij onze bevriende partner Ziektevrijleven.nl.
- Artikel gecontroleerd door: Nawal Mulay
