“Als je aan topsport doet, moet alles kloppen.”
Jolanda Gortzak,(mondhygiënist en eigenaar van Oral-Vision) interviewt Mark Tuitert (schaatser en eigenaar van First Energy Gum) over mondgezondheid bij topsporters in het kader van het project; “Sport je Fit met een gezond Gebit”.
Mondgezondheid onder (top)sporters
Wetenschappelijk onderzoek aan de UCL Eastman Dental Institute in Londen heeft verscheidene keren laten zien dat de mondgezondheid onder topsporters beter kan. Er is aangetoond dat dit effect heeft op de prestaties van de atleten tijdens training en wedstrijden. Het onderzoek van Prof. Ian Needleman laat zien dat topsporters vaker aan mondziekten leiden dan de gemiddelde bevolkingspopulatie. De meest voorkomende klachten zijn: cariës (49%), tanderosie/bruxisme (42%), gingivitis (77%) en parodontitis (22%). De mondgezondheid van een topsporter wordt bepaald door verschillende factoren zoals gedrag, prioriteit, bewustzijn en beschikbaarheid van preventieve mondzorg. Ook ontstekingsbevorderende factoren, zoals voeding met suiker en koolhydraten, en daarnaast uitdroging en verminderde afweerreactie van het lichaam door intensieve training, spelen een rol. Uit ander onderzoek blijkt dat 17% van de topsporters niet durft te lachen en zich schaamt voor zijn of haar gebit. Een slechte mondgezondheid doet wat met het zelfvertrouwen van zo’n sporter. Dat mentale factoren het succes van een topsporter beïnvloeden is niet onbekend. Als je vervolgens de quote van Mark Tuitert lees, ”als je aan topsport doet moet alles kloppen”, dan valt er mijns inziens nog een inhaalslag te behalen.
Het project
Het project “Sport je Fit met een gezond Gebit” heeft het doel om bewustwording over het belang van een gezonde mond onder student- en (top)sporters te bevorderen. Ik wil als zelfstandig mondhygiënist en onderzoeker met dit project en in samenwerking met dr. Yvonne Buunk-Werkhoven (gedragspsycholoog en mondhygiënist) een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van effectieve interventies bij (top)sporters en hun paramedisch team. Op dit moment zal onze bijdrage bestaan uit een glossy magazine over mondgezondheid bij (top)sporters, dat in het najaar uitkomt. De focus zal hierbij liggen op bewustwording en kennisoverdracht van de mondgezondheid en het bijbehorend gedrag.
Schaatser Mark Tuitert
Toen ik gevraagd werd om een artikel te schrijven over mondgezondheid bij topsporters, dacht ik meteen aan de schaatser Mark Tuitert. Ik heb Mark leren kennen via zijn bedrijf -”First Energy Gum-”. Hij was gedurende zijn topsport carrière altijd op zoek naar manieren om zijn prestaties te verbeteren en zocht naar een snelwerkende en gezondere energiebron op basis van cafeïne. Samen met drie vrienden heeft hij een kauwgum ontwikkeld op basis van xylitol, die een stimulerende werking heeft. Ook is bewezen dat xylitol bijdraagt aan verminderde tandbederf, doordat het bacteriën afweert, de aanhechting van tandplaque voorkomt en tandglazuur hersteld. Energy gum bevat een bepaalde hoeveelheid cafeïne en B-vitamines, wat een positief effect heeft op fysieke en mentale prestaties. De “FIRST” in de bedrijfsnaam staat voor veel meer dan alleen "First place”. Het staat voor de weg naar de top. Een weg die je vol overgave, ambitie, passie, doorzettingsvermogen en met de juiste mensen om je heen aflegt. Kortom alle eigenschappen van een topsporter.
Mark Jan Hendrik Tuitert is 41 jaar en geboren en opgegroeid in Holten. Hij is een Nederlands voormalig langebaanschaatser en werd op 20 februari 2010 olympisch kampioen op de 1500 meter in Vancouver,Canada. Samen met Erben Wennemars en Carl Verheijen werd hij in 2005 in Inzell de eerste wereldkampioen met de ploegachtervolging. In 2004 werd hij Europees kampioen allround en in 2006 Nederlands kampioen allround. Mark heeft VWO gedaan en na zijn schaatscarrière in 2016 op Nyenrode Business University de opleiding -Sports Leadership Managemant- afgerond. Ook schuift hij regelmatig aan bij de NOS als sport analist en wordt hij gevraagd door bedrijven en evenementenorganisaties als motivational speaker. Als podcast host gaat Mark regelmatig in gesprek met gedreven atleten, ondernemers, artiesten en wetenschappers.
Het Interview
“Hoe is je liefde voor het schaatsen ontstaan”
“Al van jongs af aan was ik gek van ijs. Als het vroor was ik de hele dag te vinden op het ijs van onze plaatselijke ijsbaan -de Noordpool- in Holten.” Mark verteld verder: “Ik werd gegrepen toen ik met mijn vader tochten ging maken in de kop van Overijsel bij Giethoorn. Prachtig was dat, als jochie mijn eigen pad kunnen bepalen op een groot meer met alleen een paar schaatsen onder mijn voeten.”
“Wanneer ben je van recreatief sporter topsporter geworden en hoe is dat proces gegaan”
“Er kwam een nieuwe ijsbaan in Deventer die dichter bij ons huis lag en ging op mijn 12de op schaatsles. Ik werd regelmatig voorbijgereden door leeftijdsgenootjes en was zeker geen nieuwe Rintje Ritsma. Pas op mijn 17de mocht ik mee naar Inzell met een schaatsselectie en reed ik mijn eerste nationale wedstrijden. Vanaf dat moment ging het allemaal in een stroomversnelling. Mijn conditionele basis voor het schaatsen was al goed omdat ik zomers veel skeelerde.”
“Wat verandert er in je lifestyle als topsporter”
”Ik kon niet meer iedere week uitgaan en ging over tot twee keer trainen per dag. Als topsporter leef je van training naar training. Je lichaam wordt moe, je rust uit en je gaat weer. Zorgen voor voldoende rust, gezond eten en slapen is erg belangrijk. Wat dat betreft werd mijn leven een stuk serieuzer. Geen studietijd en stapavonden, maar alles stond in het teken van trainen.”
“Werd er vanuit de (para)medische staf aandacht besteed aan het belang van een goede mondgezondheid”
“In mijn tijd was dat nog niet aan de orde. Het kwam wel op, met name toen sommige atleten langdurig uit de roulatie waren met gekke gezondheidsklachten. Na onderzoek bleek dat deze klachten te maken hadden met ontstekingen in het gebit. Op den duur maakten wij ieder jaar uit voorzorg röntgenfoto’s. Er werd ook aandacht besteed aan het minderen van suikerhoudende drankjes en gelletjes. Een overdaad aan suikers is niet gezond en al helemaal niet voor het gebit. Toch zijn er nog veel sporters met gebitsproblemen, doordat ze nog steeds suikerdrankjes tot zich nemen.”
“Is de mondgezondheid en welke invloed dit heeft op de algehele gezondheid bekend”
“Ja, dat is het inmiddels zeker. Ten minste bij de betere atleten en teams. Het is belangrijk om ieder aspect qua gezondheid te tackelen als je aan topsport doet. Om te winnen moet tenslotte alles kloppen.”
“Ben je bekend met de mondhygiënist en denk je dat hij/zij een rol zou kunnen spelen binnen de topsport om ingezet te worden voor de mondgezondheid”
“Wel bekend, maar altijd door een tandarts geholpen. Ik ben gelukkig gezegend met een goed gebit.” Op de vraag of een mondhygiënist een rol zou kunnen spelen binnen de topsport antwoordde Mark: “ik denk het wel.”
Preventie is effectiever en kostenbesparend
Kortom, topsport is alles of niets. Je inspiratie haal je uit de allerbesten. Zowel fysiek als mentaal kan topsport zwaar zijn. Een mooi voorbeeld van Mark is dat ene zwarte blokje waar hij op stapte tijdens de 1500 meter, waardoor zijn klassement verloren ging. Harder en slimmer trainen had geen effect. Succes bleef uit. De moeilijkste les is om open te staan voor gedragsverandering, maar dat ligt wel bij jezelf, aldus Mark. Je hebt namelijk meer controle over jezelf dan je denkt. Die gedragsverandering heeft uiteindelijk geleid tot succes. Wat mij opvalt als mondhygiënist zijn de röntgenfoto’s die elk jaar van het gebit worden gemaakt. Het ontwikkelen van interventies, die zorgen voor bewustwording en kennisoverdracht bij de topsporter en het (para)medisch team, zou hier verandering in kunnen brengen. Inzetten op preventie zou op termijn effectiever en kostenbesparend zijn.
Een sportieve groet met een glimlach,
Jolanda Gortzak
